İstifa fail akademik personeli çekicilik köylü kabul etmek zorunda mıdır?
2547 mahdut Kanunun 60 ncı maddesinde, “a. (Ayrı Ayrı: 1/11/19903676/1 md.) Bire Bir müddet akademisyen namına çalıştıktan bilahare Cumhurbaşkanı yardımcılığına, bakanlığa yahut Parlamento Üyeliğine seçilenler, bu görevlerde geçirdikleri süreler hesaba akmak ve buna göre aylık dereceleri yükseltilmek, patika san ve sıfatlarını kazanma ile ilgilendiren ahkâm hafi eğlenmek neredeyse başvurmaları halinde bu Kanun hükümlerine bakarak ayrıldıkları yükseköğretim kurumuna takım koşulu aranmaksızın dönerler.
(Katma rabıt:17/9/2004-5234/2 md.) Bunlardan zor iken efdal tedris kurumlarına dönenlerin veya efdal tedris kurumlarına döndükten sonra emekliliğe doğruluk kazanıp tekaüt olanların zor aylıkları kesilmez. (Kapatılan ikinci cemi: 18/6/2017-7033/17 md.) (…)
b. (Ayrı Ayrı: 1/11/19903676/1 md.) Yükseköğretim kurumlarından, duruşma veya sıkı düzen kararları ile çıkarılanlar aut girmek için her nedenle öz isteği ile ayrılan öğretim üyeleri başvuruları üstüne bu Kanun hükümleri çerçevesinde takım koşulu aranmaksızın tekrar ayrıldıkları yükseköğretim kurumlarına dönebilirler.
c. (Eklenmiş: 14/4/19822653/5 md.) Yükseköğretim Müesses veya Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyeliklerine, rektör ve dekanlıklara yükseköğretim kurumları ile tıpkı amme görevinde iken seçilenlerden, süresinin tamamlayarak yeniden seçilmemeleri sebebiyle ayrılanların, bu görevlerinde geçirdikleri süreler hesaba akmak ve buna göre mahiye ve dereceleri yükseltilmek kanalıyla meslek, ün ve sıfatları dikkate alınarak ayrıldıkları tarihten itibaren özlük kurumlarına abes ekip koşulu aranmaksızın dönüşleri yapılır.” hükmü düz almaktadır.
Maddede 3 nev sebeple ayrılma düzenlenmiştir.
– Tıpkı müddet öğretim üyesi kendisine çalıştıktan sonra Cumhur Reisi yardımcılığına, bakanlığa veya Parlamento Üyeliğine seçilme sebebiyle incizap,
– Yükseköğretim Oturmuş veya Yükseköğretim Denetim Kurulu Başkan ve üyeliklerine, rektör ve dekanlıklara yükseköğretim kurumları ile bire bir amme görevinde iken seçilme sebebiyle istifa,
– Bu esbap dışında ve murafaa veya disiplin kararları ile çıkarılanlar dünya koyulmak üzere değme nedenle öz isteği ile istifa.
Bap metninden dahi anlaşılacağı amacıyla ilk iki istifada, bölüm üzere başvurdukları takdirde atamalarının yapılması zorunludur.
3. incizap şeklinde ise üniversitelere “takdir hakkı” verilmiş olup, ihtiyaç olmaması kabil bire bir sebeple atamalarının yapılmaması mümkündür. Danıştayın vermiş olduğu 2 karar de bu bap ayan vurgulanmıştır.
Danıştay 8. Dairesi (E:2005/267, K:2005/3723, T:20.09.2005)
Davalı Üniversitede havari doçent yerine fariza yapmakta iken zat isteğiyle 1999 yılında zor olan davacının, esasen atanma talebinin, daha önce verdiği derslerin uzman ve eylemli öğretim üyeleri yoluyla veriliyor olması, bu itibarla hizmetine ihtiyaç bulunmadığı gerekçesiyle reddine ilgili Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğünün … günlü ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açtığı davada; üstüne büyümüş bire bir akademisyen olan davacıya demin öğüt verilmeyecek olması, gelecekte da ders verilemeyeceği anlamına gelmeyeceğinden davacının baştan göreve alınmama nedenine katılmanın cins bulunmadığından 2547 az Yasanın 60/B maddesine uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle ülkü konusu işlemi tahrip eden İzmir 4. İdare Mahkemesinin 5.11.2004 günlü ve E:2004/81, K:2004/1364 sınırlanmış kararının; idarenin ölçüm yetkisinin olduğu, göreve alma zorunluluğunun bulunmadığı öne sürülerek, 2577 sayılı Yasanın 49. maddesi gereğince temyizen incelenerek bozulması istemidir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Yarık, apotr doçent kendisine fariza yapmakta iken öz isteğiyle emekli olan davacının, gine atanma talebinin reddine ilişik işlemden kaynaklanmaktadır.
2547 sayılı Yükseköğretim Yasasının 60/b maddesinde, “yükseköğretim kurumlarından, mahkeme yahut düzen bağı kararları ile çıkarılanlar hariç girmek üzere rastgele nedenle kişi isteği ile ayrılan talim üyeleri, başvurulan üstüne bu kanun hükümleri çerçevesinde kol koşulu aranmaksızın tekrar ayrıldıkları yükseköğretim kurumlarına dönebilirler.” hükmünü taşımaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, Dokuz Ilkgüz Üniversitesi, İktisadi ve İdari Ulum Fakültesi, İktisat Bölümü İktisat Politikası Anabilim Dalında apotr doçent adına görev yapmakta iken kişi isteğiyle 1999 yılında emekliye ayrılan davacının, üniversitedeki görevine hoşgörüsüz dolaşım istemiyle yaptığı başvurunun, hizmetine ihtiyaç duyulmadığı gerekçesiyle reddedilmesi konusunda açtığı davada, İdare Mahkemesince, davacının konusunda yetik olduğu ve demincek öğüt verilmeyecek olmasının, gelecekte de öğüt verilmeyeceği anlamına gelmeyeceği gerekçesiyle sorun konusu işlemin iptaline değişmeyen verildiği anlaşılmaktadır.
2547 dar Yasanın 60/b maddesi incelendiğinde, davacı konumunda mevcut kişilerin hiç tıpkısı araç ve şarta tutkun olmaksızın bağımsız milletvekili surette görevlerine alınmaları gerektiği uğrunda tıpkısı son çıkarılmasına imkân bulunmadığı gibi, davacının eksperlik alanıyla ait derslerin üniversitede halen kâin bulunan ehlihibre ve fiilî tedris üyeleri aracılığıyla veriliyor olması karşısında dahi, davacıya elan ibret verilmemiş olmasının gelecekte dahi öğüt verilemeyeceği anlamına gelmediği gerekçesine dahi hukuken katılmaya imkân bulunmamaktadır. Mezkûr gerekçe idarenin davacının uzmanlık alanında akademisyen ihtiyacı doğması halinde dikkate alınması müstelzim tıpkı unsurdur.
Bu itibarla, hizmetine gerekseme duyulmayan davacının, 2547 basit Yasanın 60/b maddesi kapsamında mahkemeli idarece atanması zorunluluğu bulunmadığından, bu yönüyle sevgili konusu işlemde amme menfaati ve hizmet gereklerine ihtilaf bulunmamakta olup mezkûr işlemi tahrip eden İdare Mahkemesi kararında hukuki derkenar bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, İzmir 4. İdare Mahkemesi kararının bozulmasına ve baştan bir değişmeyen sıyrılmak için dosyanın mezkûr Mahkemeye gönderilmesine 20.9.2005 gününde oybirliği ile değişmeyen verildi.
Danıştay İdari Dava Daireleri. Müesses E:1992/96, K:1993/4, T:22/01/1993
İstemin Özeti: Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Akademisyen iken özlük isteğiyle görevinden ayrılan davacının, 2547 çevrilmiş Yasanın 3676 az Yasayla ayrı ayrı 60/b maddesi layıkıyla yeniden ayrımsız göreve göstermek istemiyle yaptığı başvurusunun karşılık verilmemek yoluyla reddine ilişkin işlemin iptali ile bu işlem sebebiyle mahrum kaldığı parasal haklarının ve Mütekait Sandığı keseneklerinin ödenmesi istemiyle açılan dava sonucunda, Danıştay Beşinci Dairesince sunulan ve ülkü konusu işlemin iptali ile tazminat isteğinin kabulüne dair kâin 20.11.1991 tarihli, E: 1991/977, K: 1991/2175 çevrilmiş kararın, 2547 çevrilmiş Yasanın 60/b maddesinin, ilgililerin bozuk görevlerine baştan atanmaları üstüne, idareye takdir hakkı tanıdığı akademisyen fazlalığı bulunan bölümde davacının hizmetine gerekseme bulunmadığı ati sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti: 2547 az Yasanın 60/b maddesinin, görevlerinden zat istekleriyle ayrılan tedrisat üyelerinin, ekip koşulu aranmaksızın, sakat görevlerine dönmelerine imkan sağladığı ve idareyi başvurunun kabulüyle işyar tuttuğu, ortodonti bölümünün kılgı ve laboratuvar araştırma eğitiminde öğretim üyesine ihtiyaç bulunduğundan bahisle, sevgili konusu işlemin iptali ve ödence isteğinin kabulü yolundaki Danıştay Beşinci Dairesi kararının onanması gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi: M.C.
Danıştay Savcısı S.G.’nin Düşüncesi: Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar 2577 basit İdari Yargılama Usulü Kanununun 49 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında tamlanan nedenlere akla yatkın olduğundan müddeialeyh idarenin temyiz isteğinin kabulüyle asıl kararda belirtilen düşün doğrultusunda Danıştay 5 inci Dairesince sunulan 20.11.1991 günlü ve K: 1991/2175 dar kararın bozulması gerekeceği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hükümranlık veren Danıştay İdari Sevgili Daireleri Genel Kurulunca gereği görüşüldü:
Hacettepe Üniversitesi Dişçilik Fakültesi Ortodonti Anabilim Dalında Profesör namına çalışmakta iken 1.9.1986 tarihinde zat isteğiyle, bu görevinden ayrık olan davacının 2547 dar Kanunun 3676 basit kanunla değişik 60/b maddesi gereğince, baştan tıpkısı göreve andırmak istemiyle yaptığı 3.12.1990 günlü başvurusunun karşılık verilmemek aracılığıyla reddine ilgilendiren işlemin iptali ile bu muamelat sebebiyle yoksun kaldığı akçasal haklarının ve Zahmetli Sandığı keseneklerinin ödenmesi istemiyle açmış olduğu sav sonucunda, Danıştay Beşinci Dairesinin 20.11.1991 tarihli E: 1991/977, K: 1991/2175 dar kararıyla, sorun konusu muamele bozma edilmiş, tazminat isteğinin üstelik kabulüne değişmeyen verilmiştir.
Müddeialeyh idareler, bu kararın temyizen incelenerek bozulmasını istemektedirler.
Danıştay Beşinci Dairesince, 2547 az Kanunun 60 ıncı maddesinin ( b ) bendinde düz kayran “dönebilirler” ibaresinin, bu bentte yazılmış nedenlerle yükseköğretim kurumlarından ayrılanların, kendi isteklerine sınırlı kendisine ayrıldıkları kuruma dönebileceklerini rapor ettiği 2547 sayılı Yasanın 60/b maddesinin değişikliğine ait 3599 sınırlanmış Kanun tasarısında idareye takdir yetkisi verilmemiş olmasının Cumhurbaşkanının veto gerekçesinde düz almış ve Milli Eğitim Komisyonunca bile bu rey benimsenerek raporda bu hususa değinilmiş olmasına karşın Meclis Umumi Kurulunca bozuk metnin kelimesi kelimesine kabul edilmiş olmasının, bu görüşün benimsenmediğinin kanıtı olarak akseptans edilmek gerektiği sözü edilen yön hükmünün “kadro koşulu aranmaksızın” ilgililerin dönmelerine imkan sağladığı, idareleri başvurunun kabulüyle memur tuttuğu, buna bakarak gerekseme unsurunun tartışmasının yapılamayacağı, değişik yandan, maddede vadi alan “bu yasa hükümleri çerçevesinde” ibaresinin ise ilgililerin döneceği ögretim üyeliği üzere 2547 sayılı Yasada saha düz tedris üyeliğine atama niteliklerinin kaybedilmiş olup, olmadığının araştırılması gerektiğine ilişkin bulunduğu, 2547 mahdut Yasada öğretim üyeliğine atama sürecinin, kadroların ilanıyla başlatılmasına karşın 60/b maddesi kapsamındakiler yönünden takım şartı aranmamasının dahi sözü geçen ibarenin tamlanan şekilde yorumlanmasını mecburi kıldığı gerekçesiyle ülkü konusu muamelat halel edilerek, yoksun kalınan akçasal haklarının tazmini isteği kabul edilmiştir.
2547 çevrilmiş Yükseköğretim Kanununun 3676 sınırlanmış Kanunla değişik 60 ıncı maddesinin (b) fıkrası “yükseköğretim kurumlarından, mahkeme veya düzen bağı kararları ile çıkarılanlar hariç almak üzere her nedenle özlük isteğiyle ayrılan tedris üyeleri, başvuruları konusunda bu yasa hükümleri çerçevesinde kol koşulu aranmaksızın gene ayrıldıkları yükseköğretim kurumlarına dönebilirler” hükmünü taşımaktadır.
Sözü edilen konu hükmü layıkıyla, ayrıldığı üniversiteye göstermek amacıyla başvuran ilgilinin, bu başvurusunun kabulü konusunda ilişik yükseköğretim kurumunun yasal yükümlülük altında ve vabeste bitirme ortamında bulunup bulunmadığının incelenip değerlendirilmesi gerekmektedir.
2547 dar Yasanın 3676 sayılı Yasa ile ayrı ayrı 60 ıncı maddesinin (a) ve (c) bentlerinde, eksantrik nedenlerle üstelik olsa, yükseköğretim kurumundan ayrık olan kişilerin, başvurmaları halinde kurumlarına “dönecekleri” belirtildiği halde, (b) bendinde “dönebilecekleri”nin hükme bağlanmış olması, davacının ve onun durumundaki kişilerin on paralık bire bir vasıta ve şarta sadık olmaksızın, bağımsız milletvekili surette görevlerine alınmaları gerektiği şeklinde aynı son çıkarılmasına olanak vermemektedir. Bayağı (b) bendinde “bu yasa hükümleri çerçevesinde” denilmek vasıtasıyla, idarenin bu konuda bağımsız tıpkı ıztırar karşısında olmadığı vurgulanmıştır. Bu ifadeyi hemen, tedrisat üyeliği niteliklerinin kaybedilmemiş olması şeklinde fark etmek mümkün değildir. Bunun birlikte hizmet gereklerini bile oranlamak gerekir. Hizmetin anne sahibi olan idare, Temel ve yasalar çerçevesinde bu hizmeti kamu yararına arz makul biçimde yürütmekle görevlidir.
Yükseköğretim hizmetini yeterli sayıda, hatta birazda çok elemanla yürütmekte olan idareye 60/b yön kapsamındaki değme kişiyi esasen göreve kabul etme zorunluluğunun yüklenmesi, bu hizmetin gereğinden fazla sevimli tarafından görülmesi sonucunu doğurur ki, bunun da kamu yararına olmayacağı açıktır.
Farklı yandan, mezkûr 60 ıncı maddenin (b) bendinde meydan alan “takım koşulu aranmaksızın” ifadesi ise, öğretim üyesine ihtiyaç olduğu takdirde, gereksiz grup bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, ilgilinin göreve alınması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Düpedüz, 2547 dar Kanunun 60 ıncı maddesinin değiştirilmesine ilişkin 3599 dar Kanunun Cumhurbaşkanınca benzeri daha görüşülmek amacıyla T.B.M.M’ne ferasetsiz gönderilmesine ait yazıda ve Milli Eğitim Bilimi Komisyonu raporunda, gerekseme konusuna değinilmiş olup; encümen raporunda 60 ıncı maddenin (b) bendiyle ilgilendiren adına “idareye ihtiyacı ve dönecek elemanın henüz geçmiş çalışmaları değerlendirilmek vasıtasıyla ayrımsız takdir yetkisi bırakıldığı” vurgulanmıştır.
Bu durumda, müddeialeyh idarenin savunmasında öne sürülen, davacının görünmek istediği Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ortodonti Bölümünde ihtiyaç dahası öğretim üyesi bulunduğu ve davacının hizmetine gerek duyulmadığı hususları ile davacının üniversiteye dönme isteminin objektif ölçütlerle değerlendirilip değerlendirilmediğinin araştırılıp varılan sonuca göre değişmeyen verilmesi gerekirken, davacının pofesör olma koşullarını yitirmemiş olması kaydıyla, hiçbir koşula sadık olmadan deveran isteminin kabul edilmesi gerektiği belirtilerek nakız ve ödence akseptans kararı verilmesinde hukuka uyarlık görülmemiştir.
