Danıştay, cami görevlilerine düzem belirleme sınavı getirilmesine hukuka uygun buldu

Din İşleri Başkanlığı Imtihan Yönetmeliğinin 5. maddesinde düzenleme işlenmiş; fariza yahut fariza yerlerini hâllenmek için açılan sınavlara gelmek isteyen cami görevlileri, kariyer unvanlar üzere yapılacak sınavlara süzülmek isteyen personel ile güçlükle dışı, hac ve umre hizmetlerinde görevlendirilmek için Başkanlıkça yapılacak sınavlara katılacakların, Mesleksel Bilgiler Düzem Tespit Sınavına (MBSTS) girmeleri ve Başkanlıkça belirlenen puanı almaları şarttır, hükmü getirilmişti.

Çıkışlı sendika yoluyla düzeleme Danıştay’a taşınmış ve Danıştay İkinci Dairesince aranjman aşağıdaki gerekçelerle hukuka makul bulunmuştu:

MBSTS ön seçim niteliğinde tutmak için, görevlilerin bilgelik seviyelerini ölçmek ve mesleki bakımdan göreve en dolgunca şekilde amade bulunmalarını temin etmek amacıyla getirilmiştir.

Kariyer unvanlar için yapılacak sınavlara katılacaklar yönünden mesleksel bakımdan göreve sunma dolgunca şekilde hazır olmaları ve bakım kalitesinin artırılması amacını taşıdığı, kamu hizmetinde etkinliğin ve verimliliğin artırılması amacıyla kariyer ve liyakat ilkeleri gözetilerek getirildiği belli ülkü konusu düzenlemede, amme menfaati ve bakım gerekleri ile mevzuata ve hukuka muhalefet yoktur.

İDDK bu kararı onamıştır.

Karara itiraz fail üyelerin çekinceleri dikkate alınmalı

İ

DDK’nın bildirme kararında üç üyenin karşı oy şerhi dikkat çekmektedir.

İki uzuv; mevcut düzenlemeye ilgili Danıştayda dava devam ederken idarelerin baştan talimatname değişikliği yapmasını eleştirmiştir. “Hukuka agreman denetimi yapılmadan verilecek değişmeyen, idarenin bu şekilde yıpranmamış yönetmelik kuralları oluşturarak geçerlilik denetimine tabi tutulmasından affedilmiş kılınması sonucunu doğuracaktır.”

Üçüncü örgen ise, “bahis konusu düzenlemede, yapılacak sınava ilişik soruların ne konulardan oluşacağı, muvaffakiyet puanının kaç puan adına kabul edileceği, görev yahut görev yerini hâllenmek talip personel ile kariyer unvanlar amacıyla yapılacak sınavlara süzülmek talip personel ve hac ve umre hizmetlerinde görevlendirilecek personel için bahis konusu sınavdan birçok puan alınması gerektiği gibi hususlara ilgilendiren namına nesnel kriterlere kayran verilmediği” eleştirisi yapmıştır.

T.C.

DANIŞTAY

İDARİ SORUN DAİRELERİ KURULU

ASIL NO: 2019/2237

KARAR NO: 2021/695

KARAR TARİHİ: 05.04.2021

TEMYİZ FAIL (DAVACI) : … Sendikası

VEKİLİ : Av. …

KARŞI YAN (DAVALILAR) : 1- …

2- … Başkanlığı

VEKİLİ : …

İSTEMİN KONUSU:

Danıştay İkinci Dairesinin 20/02/2019 sıra ve E:2016/10070, K:2019/698 sınırlanmış kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Sav konusu rağbet:

26/10/2011 gün ve ve 28096 basit Resmi Gazete’de yayımlanan Kült İşleri Başkanlığı Sınav Yönetmeliği’nin; 5. maddesinin bir numara fıkrasının (b) bendinin, 9. maddesinin ikinci fıkrasının iptali istenilmiştir.

Daire kararının özeti:

Danıştay İkinci Dairesinin 20/02/2019 çağ ve E:2016/10070, K:2019/698 sayılı kararıyla;

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 124.; 657 çevrilmiş Oran Memurları Kanunu’nun 3., 41.; 633 az Kült İşleri Başkanlığının Yapılış ve Görevleri Üzerine Kanun’un muamele tarihindeki haliyle 9., 10., 12.; 05/04/2015 gündüz ve 29327 sayılı Resmi Gazete’da yayımlanarak yürürlüğe giren Kült İşleri Başkanlığı Nasıp ve Göçüşme Yönetmeliği’nin 34., 23/12/2011 sıra ve 28151 çevrilmiş Resmi Gazete’da yayımlanarak yürürlüğe giren Vaizlik, Kur’an Kursu Öğreticiliği, İmam-Hatiplik ve Müezzin-Kayyımlık Kadrolarına Atama ve Bu Kadroların Kariyer Basamaklarında Itila Yönetmeliği’nin 5., 19/02/2013 sıra ve 28564 sınırlanmış Resmi Gazete’bile yayımlanan Hac ve Umre Seyahatleri ile İlgili İşlerin Ilmek İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dayalı Yönetmeliğin 8. yön düzenlemelerine vadi verildikten sonraları,

Yönetmeliğin 9. maddesinin ikinci fıkrası yönünden;

Sav konusu Yönetmeliğin 9. maddesinin, 08/02/2014 devir ve 28907 basit Resmi Gazete’bile yayımlanan Yönetmeliğin 8. maddesi ile başlığı ile birlikte değiştirilip yeniden aranje olması; bire bir maddenin ikinci fıkrasının ise sonra 18/06/2014 ruz ve 29034 sayılı Resmi Gazete’da yayımlanan Yönetmeliğin 5. maddesi ile değiştirilmiş olması ve seçkin aplikasyon işleminin dahi sevgili konusu edilmemiş olması nedeniyle davanın konusuz kaldığı,

Bu itibarla, davacının iptalini talep ettiği söz konusu aranjman yürürlükte bulunmadığından, bu düzenlemenin iptaline ilgilendiren heves üzerine karar verilmesine meydan bulunmadığı,

Yönetmeliğin 5. maddesinin bir numara fıkrasının (b) bendi yönünden;

Müddeialeyh idarenin, ilgilendiren mevzuatla kendisine bırakılmış olan görev ve yetkilerini, matlup kasıt ve seviyede adına getirebilmek üzere, örgütsel yapısı içerisinde görev veya fariza yerlerini değiştireceği, bu bina içerisinde kariyer basamaklarında yükselteceği personelini ve sınırlı dışı, hac ve umre hizmetlerinde görevlendirecekleri sistemli bir bina (düzen) içerisinde, hukukun genel ilkeleri içerisinde yüzmek aracılığıyla belirleyebileceği ve bu konuda mukteza düzenlemeleri üstelik gerçekleştirebileceği,

Kamu hizmetinin yürütülmesinde belirleyici olan personel unsurunun, afaki aynı şekilde kariyer ve değim ilkelerine uygun yerine belirlenmesi ve iz ortamında bereket ve yükselmede ustalık ve başarının anne alınmasının gerektiği,

Sevgili konusu düzenleme ile idarenin bu ilke doğrultusunda cereyan ederek, talimli kişilerin hikmet ve deneyimlerinin kuruma ve amme hizmetine aktarılmasını sağlamaya yönelik olarak, fariza veya fariza yerlerini dönmek amacıyla açılan sınavlara katılmak talip cami görevlileri, kariyer unvanlar üzere yapılacak sınavlara süzülmek isteyen personel ile mikro dışı, hac ve umre hizmetlerinde görevlendirilmek için Başkanlıkça yapılacak sınavlara katılacaklar üzere civar seçim niteliğinde olmak amacıyla, görevlilerin vukuf seviyelerini kontrol etmek ve mesleki bakımdan göreve genişlik ferah şekilde hazır bulunmalarını nail olmak üzere Mesleksel Bilgiler Kırat Tesbit Sınavı (MBSTS) yapılması ve bu sınavda, yukarıda tamlanan sorun dışı Yönetmeliklere de paralel Başkanlıkça belirlenen puanı alma şartının getirildiği,

Bu durumda, merkezi ayrımsız tümce içerisinde gerçekleştirilecek Mesleksel Bilgiler Düzem Tesbit Sınavı (MBSTS) sonucunda alınacak puanın; personelin seçiminde nesnel ayrımsız kriter olarak belirlendiği, kariyer unvanlar amacıyla yapılacak sınavlara katılacaklar yönünden mesleksel bakımdan göreve genişlik mebzul şekilde amade olmaları ve bakım kalitesinin artırılması amacını taşıdığı, amme hizmetinde etkinliğin ve verimliliğin artırılması için kariyer ve liyakat ilkeleri gözetilerek getirildiği galiba dava konusu düzenlemede, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile mevzuata ve hukuka muhalefet bulunmadığı,

Mavera yandan; savlayıcı Sendika marifetiyle, bu yönetmelik hükmü ile herif ve esenlik mazereti zımnında ünsüz göçüşmesi talebinde bulunacak personelin imtihan yükümlülüğüne bağımlı tutulmasının hukuka aykırı olduğunun iddia edildiği; Ilmek İşleri Başkanlığı Nasıp ve Ünsüz Göçüşmesi Yönetmeliği’nin 35. maddesinin birinci fıkrasında, “Cami görevlilerinin bahane, müddet ve karşılıklı metatez talepleri dışında artan isteğe ilişkin atanmaları Ilmek İşleri Başkanlığı Imtihan Yönetmeliği hükümlerine bakarak yapılır.” hükmünün saha aldığı, bu nedenle bahane cihetiyle saha değişikliği sebeplerinin varlığı halinde yapılacak atamaların imtihan şartından muaf olduğu görüldüğünden bu iddiaya öz saygı edilmediği gerekçesiyle,

Yönetmeliğin; 9. maddesinin ikinci fıkrasının iptali istemi karşı değişmeyen verilmesine saha olmadığına, 5. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iptali istemi yönünden davanın reddine değişmeyen verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:

Savlayıcı marifetiyle, Yönetmeliğin 5. maddesinin bir numara fıkrasının (b) bendi ile getirilen Mesleki Bilgiler Seviye Belirleme Sınavına (MBSTS) beş mezunu koruyan ile doktora yapmış ilmek görevlisinin dahi gireceği, bu durumun müsavat ilkesine uymaz olacağı ve hacca bütün tıpkısı kişilerin gitmesinin sağlanacağı, 657 çevrilmiş Azamet Memurları Kanunu’nun atamaya ilişkin 72., 73., 74. ve 76. maddelerinde sınava ait benzeri aranjman olmadığı halde Yönetmelikle hakeza benzeri sınırlama getirilmesinin hukuka uymaz olduğu; 9. maddesinin ikinci fıkrası itibarıyla, Daire kararında düzenlemenin yürürlükte bulunmaması nedeniyle karar verilmesine vadi olmadığına değişmeyen mevdu ise bile, bahis konusu maddede tamlanan sınavın toprak müftülüğü imtihan kurulunca yapılacağı hükmünün geçerliliğini koruduğundan değişmeyen verilmesine düzlük olmadığı yolunda verilen kararda hukuki çıkma bulunmadığı doğacak sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI:

Müddeialeyh idarelerden Din İşleri Başkanlığı eliyle, Danıştay İkinci Dairesince verilen kararın asıllar ve hukuka makul bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Mahkemeli idarelerden Cumhurbaşkanlığı yoluyla, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİNİN DÜŞÜNCESİ:

Temyiz isteminin reddi ile Kat kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Ülkü Daireleri Kurulunca, Araştırı Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki vesaik incelendikten bilahare gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 basit İdari Yargı Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde düz düz;

“a) Fariza ve bitirme dışında benzeri işe bakılmış olması,

b) Hukuka çapraz değişmeyen verilmesi,

c)Asıllar hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.

Temyizen incelenen değişmeyen asıllar ve hukuka akıllıca olup, temyiz dilekçesinde istikbal sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. Davacının temyiz isteminin reddine,

2.Ülkü karşı kısmen karar verilmesine meydan olmadığına, kısmen davanın reddine ilgili Danıştay İkinci Dairesinin temyize laf 20/02/2019 zaman ve E:2016/10070, K:2019/698 dar kararının ONANMASINA,

3. Kesin olarak, 05/04/2021 tarihinde oyçokluğu ile değişmeyen verildi.

KARŞI DÜŞÜNCE

X- Sevgili, 26/10/2011 gündüz ve ve 28096 çevrilmiş Resmi Gazete’üstelik yayımlanan Kült İşleri Başkanlığı Imtihan Yönetmeliği’nin; 5. maddesinin bir numara fıkrasının (b) bendinin, 9. maddesinin ikinci fıkrasının istemiyle açılmıştır.

Dava konusu Yönetmeliğin 9. maddesi, 08/02/2014 çağ ve 28907 mahdut Resmi Gazete’da yayımlanan Yönetmeliğin 8. maddesi ile başlığı ile alay malay değiştirilip yeniden düzenlenmiş; bire bir maddenin 2. fıkrası ise sonraları 18/06/2014 ruz ve 29034 mahdut Resmi Gazete’birlikte yayımlanan Yönetmeliğin 5. maddesi ile değiştirilmiştir.

Aranjör işlem niteliğindeki Yönetmelik kuralları davacı tarafça menfaatleri ihlal edildiği dolay iddiasıyla sevgili konusu yapılmış ve hukuka karşıt olduğu bile belirtilerek iptali istenilmiş olup, Danıştay Dairesinde bu Talimatname yargılamaya tabi tutulup incelenmekte iken, müddeialeyh idarece “Kullanılmamış Talimatname / Yönetmelik Değişikliği” çıkarılmak vasıtasıyla mevcut sav konusu Talimatname kuralları yürürlükten kaldırılmıştır.

Çarkıt yönetmelik yargısal incelenme aşamasında iken davalı idarenin eskimemiş talimatname emisyon üstüne yetkisi bulunduğu tartışmasız olmakla birlikte, bu buut, yönetsel geçerlilik yerinin yargısal incelemesinde bulunan yönetmelik kuralları hakkında, hukuka makul olup olmadıkları yönünden bir değerlendirme yapılıp sonuca varılmasına hukuken bariyer oluşum etmemektedir.

Hukuka uygunluk denetimi yapılmadan verilecek karar, idarenin bu şekilde yeni talimatname kuralları oluşturarak hız denetimine bağımlı tutulmasından muaf kılınması sonucunu doğuracaktır.

Bu nedenle, yönetimsel hız yerinin yargısal incelemeyi tamamlayıp sevgili konusu Talimatname kurallarının hukuka uygunluğunu veya hukuka aykırılığını tespit yazar düşünce ve gerekçesini açıklaması gerekmektedir.

aksi hâlde, yönetsel etki yerinin etkililiği ve işlevselliği ortadan kalkmış olacak, yargısal denetime bağımlı tutulmayan Talimatname kuralları hususiyet aleminde son doğurmaya ve üretmeye devam edecektir.

Bu durumda; yönetsel yargı usulü gereklerinden olan, idarece halel edilen veya yürürlükten kaldırılan prosedür karşı yönetsel egemenlik yerince nakız kararı verilemeyeceği öngörüsü dikkate alınarak tahrip kararı verilemez ise üstelik, talimatname kurallarının hukuka akla yatkın olup olmadıklarının belirleme edilmesine aynı bariyer bulunmadığından, yönetimsel geçerlilik yerinin işlevselliği ve ayrımsız zamanda canip iddialarının karşılanması bakımından hukukilik denetimi yapılması aynı zorunluluk adına değerlendirilmektedir.

Bilcümle bunlar dikkate alınarak, sav konusu Talimatname kurallarının hukuka aykırılığı yahut uygunluğu üstüne tespit yapılıp bu konuda gerekçe yazıldıktan sonra, kullanılmamış Yönetmelik değişiklikleri ile sevgili konusu Yönetmelik kuralları yürürlükten kaldırıldığı için değişmeyen verilmesine vadi olmadığına dair kararın yerinde olduğunun açıklanması gerektiği görüşü ile karara katılmıyoruz.

KARŞI FIKIR

XX- 2577 sayılı İdari Yargı Usulü Kanunu’nun 2. maddesinin 1/a fıkrasında; bozma davaları, idari amal üzerine bitirme, gestalt, amil, konu ve hedef yönlerinden biri ile hukuka yeraltı olduklarından ufuk iptalleri üzere menfaatleri ihlal edilenler aracılığıyla açılan davalar namına tanımlanmıştır.

İptal davasının lazım mezkûr maddede, gerekse basiret ve doktrinde belirlenen türel nitelikleri ayn önüne alındığında; yönetim hukuku alanında tek yanlı kaime açıklamasıyla kesme ve yürütülmesi zorunlu nitelikte kasılma edilen yönetimsel işlemlerin, ancak bu yönetsel işlemle yasal, şahsi ve güncel tıpkısı menfaat ilgisi kurabilenler marifetiyle tağyir davasına laf edileceğinin kabulü zorunlu bulunmaktadır.

İptal davasının amacı, hukuka aykırı yönetsel işlemin uygulamadan kaldırılması, asılsız kılınması ve işlemin tüzel geçerliliğine akıbet verilmesidir. Burada yükselmek istenen, hususiyet düzeninde hukuka çap işlemlerin bulunmamasını sağlayarak, ülfet devletinin korunmasıdır. İdare Hukuku ilkelerine bakarak, fek kararları, iptali matlup işlemi, kasılma edildiği çağ bakımından ortadan kaldırarak, işlemin tesisinden eski hukuki durumun düşüncesiz gelmesini sağlar.

Tıpkısı idari işlemin türel irdelemesi yapıldığında, tayin edilen duruma bakarak sav konusu işlemin iptali evet bile davanın reddi önünde hükümranlık kurulması gerekmektedir. Hukuka agreman denetimi yapılan muamelat yönünden “karar verilmesine vadi olmadığına” hükmedilmesi, usulde yeri sıfır tıpkı uygulama olup, işin esasının incelenmesinin sonucu namına anne hakkında aynı egemenlik kurulması mecburi bulunmaktadır.

Benzeri talimatname kuralına dava açıldıktan bilahare, idarenin eskimemiş yönetmelik çıkarma konusunda yetkisi bulunduğu peyda olmakla alay malay, bu ebat, yönetimsel karar yerinin yargısal incelemesinde kâin talimatname kuralı hakkında, hukuka akla yatkın olup olmadığı yönünden bir yorum yapılıp sonuca varılmasına hukuken engel değildir. Olumsuz halde, idare bu şekilde yeni talimatname yürürlüğe koyarak, kâin yönetmeliğin önem denetimine tabi tutulmasından muaf kılınmasına neden olacaktır. Antrparantez, davacılar şeklen değiştirilen seçkin düzenlemeye karşı sorun fayrap etmek zorunda bırakılarak, adalet arama özgürlüğünün kullanılması dahi zorlaştırılacaktır.

Bu durumda, müddei tarafından hukuka çap olduğu gelecek sürülen düzenlemelerin türel irdelemesi yapılarak Dairece işin esası karşı, “ret” ya de “tağyir” hükmü kurulması gerekirken, değişmeyen verilmesine saha olmadığına hükmedilmesinde türel huruç bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklayan nedenlerle, davacının temyiz isteminin akseptans edilerek, Danıştay İkinci Dairesinin 20/02/2019 sıra ve E:2016/10070, K:2019/698 dar kararının, değişmeyen verilmesine kayran olmadığına ilgilendiren kısmının bozulması gerektiği oyuyla, çokluk kararının bu kısmına katılmıyorum.

KARŞI OY

XXX- Sevgili konusu Yönetmeliğin 5. maddesinin bir numara fıkrasının (b) bendi yönünden;

Bu düzenleme ile görev yahut görev yerlerini mübadele etmek amacıyla açılan sınavlara akmak isteyen cami görevlilerinin, kariyer unvanlar amacıyla yapılacak sınavlara katılmak talip personel ile daraç dışı, hac ve umre hizmetlerinde vazifelendirilmek amacıyla Başkanlıkça yapılacak sınavlara katılacakların, Mesleki Bilgiler Kırat Tespit Sınavına (MBSTS) girmeleri ve Başkanlıkça belirlenen puanı almaları araç olduğu yönünde kalça getirilmiş ise birlikte, bahis konusu düzenlemede, yapılacak sınava ilgilendiren soruların hangi konulardan oluşacağı, muvaffakiyet puanının birçok puan olarak akseptans edileceği, fariza yahut görev yerini tahavvül etmek isteyen personel ile kariyer unvanlar için yapılacak sınavlara akmak isteyen personel ve hac ve umre hizmetlerinde görevlendirilecek personel için söz konusu sınavdan kaç puan alınması gerektiği kabilinden hususlara ilişkin namına objektif kriterlere saha verilmediği anlaşılmaktadır.

Bu nedenle, ülkü konusu düzenleme yönünden davanın reddine ilgili Ofis kararında türel intişar bulunmadığı görüşüyle kararın, Yönetmeliğin 5. maddesinin bir numara fıkrasının (b) bendi yönünden bozulması gerektiği görüşüyle karara katılmıyorum.