Memurların elverişsiz dışına çıkışlarında balaban imkanlar sağlayıcı yeşil pasaport, mevzuatta özel pasaport adı altında düzenlenmiştir. Bu pasaport sahipleri, alışılagelen pasaport sahipleri üzere vize isteyen bir nice ülkeye vizesiz gidebilmektedir ve bu durumun iri bire bir dokunulmazlık olduğunu yayımlamak isteriz. Bu yazımızda yeşil pasaport uygulamasındaki detaylı detaylara saha vereceğiz.
Yeşil pasaportun hukuki dayanağı nedir?
Yeşil pasaportun hukuki dayanağı 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun 14 ve katma 4’üncü maddesidir. 5682 sınırlanmış Kanun’un ‘Hususi Pasaportlar’ antetli 14’üncü maddesinde; ‘Türkiye Şişman Kavim Meclisi bozuk üyeleri, bozuk bakanlar ile bir numara, ikinci ve üçüncü evre kadrolarda bulunan yahut bu kadrolar eşit gösterilmek yahut T.C. Tekaüt Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden yaklaşmak aracılığıyla kontratlı yerine çalıştırılan fehamet memurları ve ayrıksı kamu görevlilerine; Diplomatik Pasaport verilmesini mucip vazifelerden eksantrik rastgele resmi görev ile yahut kişi hesaplarına ecnebi ülkelere gittikleri devir verilir. Bunlardan emeklilik yahut incizap sebepleri ile vazifelerinden müstesna olanlara birlikte bu nevi pasaport verilir…’ hükmüne vadi verilmiştir.
Bu kanuna bakarak özel pasaport verilmesinde kol derecesinin 1, 2 ve 3 olması berenarı önemlidir. 657 dar Büyüklük Memurları Kanunu’na göre darülfünun mezunu memurların 1’inci dereceye büyüklüğünde yükselmesine her engel bulunmamakla bu arada, 190 az Genel Takım ve Usulü Karşı Kanun Mesabesinde Kararname hükümleri göre 1, 2, 3 ve 4’üncü basamaklı vazifeli unvanlı kol kurma edilmemiştir. Yani, rastgele hangi kadar üniversite mezunu olan memurların kazanılmış adalet mahiye rütbe ve kademeleri, 657 çevrilmiş Yasa’un 67’nci maddesine göre 1’inci dereceye büyüklüğünde yükselebilse bile ekip dereceleri 5’inci dereceden yukarıya çıkamamaktadır.
Yukarıda saha verilen hükümde kol derecesinin 1, 2 ve 3 olması gerektiği belirtildiğinden, müktesep türe maaş basamak ve kademesinin 1’inci rütbe olması dolayısıyla Hususi Damgalı Pasaport(yeşil pasaport) alınması tür değildir.
Ancak, işyar kadrosunda görev yapanlar 5’inci dereceden fevk çıkamamakla gelişigüzel memurla ayrımsız düzey görevde kâin Marifet Hazırlama ve Taharri İşletmeni, Elektronik Beyin İşletmeni kabilinden kadrolarda bulunanlar 3’üncü dereceye kadar yükselebilmektedir. Zımnında VHKİ ve Bilgisayar İşletmeni kadrosunda bulunanlar yeşil pasaport alabilmektedirler.
Bu durum vazifeli unvanlı personelin VHKİ ve Bilgisayar İşletmeni kadrolarına baş döndürücü talebini getirmektedir ve amme kurumları görevli kadrolarını nakız-kurma yöntemiyle VHKİ kadrolarına dönüştürmektedir. Yani akıbet girift tıpkısı şekilde elde edilmektedir. Nedeniyle yeşil pasaport almak talip birçok memurun VHKİ kadrosu arzu ettiği uygulamada sık sık görülen bir durumdur.
Tabii kadro derecesi özel bakım tazminatını bile etkilediğinden ve finansal boyutu da olduğundan Maliye Bakanlığı ve Azamet personel Başkanlığı’nın anne itiraz noktası burada yatmaktadır.
Fakat, bu format nahak yere bire bir şekilde kadro derecesi açısından ilköğrenim mezunu memurla darülfünun mezunu memuru tıpkısı seviyede bırakmaktadır. Bunun adil olduğunu ise hiç kimsenin savunması olanaklı değildir.
Bazen vazifeli unvanlı personel yeşil pasaport alabiliyor
Gâh amme kurumlarındaki odacı ve görevli unvanlı personel yeşil pasaport alabilirken tahminî 2 milyonun üzerindeki tıpkısı unvanlı balaban bire bir kavil ise bu imkandan yararlanamıyor. Şüphesiz olduğunu açıklama edelim.
Gâh kurumlarda etkin memur ve hizmetlilerin kol dereceleri değişik düzenlenmiş olduğundan bunların 1’inci ve 3’üncü dereceye kadar itila sorunu yoktur. İsterseniz aynı örnekle konuyu somutlaştıralım. 6253 basit Kanun’un eki kadro cetveline bakıldığı antlaşma durum belirtik görülecektir.
Buna bakarak, TBMM’bile etkin işyar unvanlı ayrımsız personel 1’inci basamaklı tıpkı kadroya yükselebilir, esasen hizmetli unvanlı bire bir personel dahi 3’üncü kademeli ayrımsız kadroya yükselebilir. Antrparantez, bu bağlamda oto tamirat ustası, halıcı, dokuyucu, taşıtçı, marangoz, çilingir, ateşçi, boyacı-badanacı, lokanta, garson, erkek berberi ve dağıtıcı kabil kadrolarda bulunanlar yeşil pasaport imkanından faydalanmaktadırlar. Bu durumun adaletli olup olmadığını okuyucularımızın takdirine bırakıyoruz.
Tekaüt ve ayrılanların yeşil pasaport karşısındaki durumu
5682 mahdut Kanun’un Ilişik 4’üncü maddesinde tekaüt olanlar ile görevden ayrılanların yeşil pasaport karşısındaki durumu izah edilmiştir.
Buna göre bu kanunun munzam 4’üncü maddesinde; ‘Cesamet memuru yerine 1’inci, 2’nci ve 3’üncü rütbe kadrolarda bulunup birlikte Hususi Damgalı Pasaport almaya hakkı olan büyüklük memurları ile subay ve astsubayların taşıdıkları şan ve/veya rütbeleri taşımakla bu arada 1’inci, 2’nci ve 3’üncü aşama kadroları almadan emekli olan veya ayrılanlardan ihtişam memuriyetindeki hizmet süreleri, taşıdığı titr ve/veya rütbeleri itibariyle bugün Hususi Damgalı Pasaport almaya hak kazananlar bir uyarlanmak vasıtasıyla bunlara üstelik Hususi Pasaport verilir’ hükmüne meydan verilmiştir.
Buna bakarak ilkokul mezunu olup ta zahmetli olanlardan san itibarıyla emsalleri 1, 2 veya 3’üncü dereceli kadrolara atanlar dikkate alınarak beş mezunu emeklilerin yeşil pasaport kabul etme imkanı vardır diyebilir miyiz?
Yön titiz benzeri şekilde incelendiğinde olumlu karşılık vermemiz olabilir değildir. Zira, bunların tek şekilde 3’üncü dereceli kadroya atanma imkanı yoktur. Bunlar göreve 15’inci dereceden başlayıp, 7’nci dereceye kadar yükselebilirler. 657 basit Yasa’un 37’nci maddesi çerçevesinde ise 6’ncı basamaklı kadroya yükselebilirler. Dolayısıyla maddenin san, hizmet süresi ve eğitim bilimi durumu olarak dikkate alınarak yorumlanması gerekmektedir.
Hal böyle iken Din İşleri Başkanlığı’nın ilkokul mezunlarına bu husus göre yeşil pasaport imkanı sağladığı bilinmektedir. Bu uygulamanın yanlış olduğunu beyan etmek isteriz. Zımnında beş mezunu olanların hiçbir şekilde yeşil pasaport imkanından yararlanmasının tür olmadığını açıklamak isteriz.
