Avrupa enerji kriziyle zorda. Rusya’nın arızi adına vanayı kapatmasının ardından natürel gazın kışın karneyle verilmesi dahi tartışılıyor. Fakat erke krizi göz göre bakarak geldi. Avrupa ülkeleri, Rusya-Ukrayna arasında gerilim yaşanırken 2006’dan bu yana birçok misil gaz kesintisi evet üstelik faziletli zamla karşılaştı. Çözüm üzere onlarca tabir hazırlandı, amma tıpkısı adım atılmadı.
Avrupa ülkeleri, Rusya-Ukrayna savaşıyla elan de derinleşen enerji krizine çözüm arıyor. Daha önce Rus kaynaklarına bağımlılığı kısıntı adımlarını havi RePowerEU planını duyuran Avrupa Birliği (KEZ) ülkelerinin, bodur sürede bağımlılığı azaltamayacak olması sunu şişman ülkü adına görülüyor. Rusya’nın Avrupa’evet gaz akışını yüzdelik 60 oranında kısması elan ilk yeşil erke dönüşümü hedeflerini koyan AKARSU ülkelerini müstehase yakıtlara dönüşe zorladı. Gelişmekte olan ülkelere kömürden vazgeçmesi yönünde kalın özne Avrupa’da, kömür stokları 2,5 yılın zirvesine artık. Termik santraller sırayla devreye alınmaya başladı. Sonuç namına Rusya’nın Kuzey Debi hattında vanayı kapatması, Avrupa’bile “karneyle doğal gaz”ı tedarikini gündeme getirdi.
AVRUPA DERS ALMIYOR
Sonuç 15 almanak gelişmeler, Avrupa’nın yaşadığı enerji krizlerinden ders çıkarmadığını gösteriyor. Şimdiye büyüklüğünde dört sefer Rusya-Ukrayna krizinden kaynaklı enerji arzı sorunuyla karşı karşıya artan Avrupa ülkeleri, değişik planlar duyursa üstelik konkre adımlar atmaması dikkat çekiyor. Rusya ile Ukrayna arasında 2006, 2009 ve 2014 yıllarında siyasal gerilimlerle başlayan diplomatik krizler, daha önceki üstelik enerji krizlerine dönüşerek SUTAŞ ülkelerini inatçı etkiledi.
İLK KRİZ 2006’DA YARIK VERDİ
2006 yılındaki önceki iri doğal gaz krizi, 2004 yılında yapılan Ukrayna Cumhurbaşkanlığı seçimi dolayısıyla yaşandı. Rusya, Avrupa’evet gaz akışı yüzdelik 25 oranında kıstı. Rusya ve Ukrayna arasındaki siyasi gerilim, 2009 yılında yıpranmamış aynı enerji krizine bozukluk oldu. Rusya o dönemde, doğal gaz fiyatlarını 250 dolardan 450 dolara çıkararak gaz akışını durdurdu. Kriz Rusya’nın gaz dış alım fiyatlarında yüzdelik 20 indirime gideceğini belirtmesi ve Ukrayna’nın geçiş ücretini indirmesiyle serencam buldu.
RUSYA 2014’TE GÜMRÜK MUAFİYETİNİ KALDIRDI
Rusya ve Ukrayna beyninde yaşanan üçüncü erke krizi ise 2014 yılında Ukrayna’de Rusya yanlısı siyasi iktidarın yerini Gün Batısı yanlısı eskimemiş bire bir yönetimin devralması dolayısıyla yaşandı. Ukrayna’de yıpranmamış yönetimin AB ile katılma anlaşması imzalamasıyla siyasi kriz, gücük sürede enerji krizine dönüştü. Rusya, Ukrayna’evet doğal gaz ihracatındaki “muvaffakiyetsiz” olan gümrük vergisini halel ederek, gaz ithalat fiyatını 1000 metreküp için 485 dolara yükseltti.
YEŞİL KİTAP RAFTA KALDI
SU, 2006 yılında yaşanan enerji krizinin peşi sıra yayınladığı ‘Sürdürülebilir, Rekabetçi ve Tehlikesiz Enerji üzere Avrupa Stratejisi(Yeşil Kitap) ile üç esas hedef ve şeş rüçhan kayran belirlendi. Takip kapsamında; enerji verimliliğinin ve yenilenebilir erke kaynaklarının kullanımının arttırılması, kompetitif iç erke pazarının oluşturulması ve uluslararası alanda SUTAŞ’nin enerji arz ve talebinin elan dolgunca eş güdümlü edilmesi maddeleri örgen ülkelerden irade edilen hedefler ortada meydan aldı. Ev 2007 tarihinde “Avrupa amacıyla Erke Politikası” isimli bakir bire bir doküman yenilenebilir enerji kaynaklarının payının yüzdelik 20’ye yükseltilmesi hedeflendi.
CENUP GAZ KORİDORU HALA PROJE AŞAMASINDA
Teşrinisani 2008 tarihinde SU Enerji Güvenliği ve Tesanüt Gösteri Planı’nı içeren İkinci Mühim Gözden Nakil Bildirgesi yayınlandı. Bildirgede şu 5 maddelik gösteri planı önerildi. Bildirgede ayrıca Rusya’ya doğal gaz bağımlılığının azaltılması amacıyla, SUTAŞ’nin gelecekteki gaz talebinin cesim tıpkı bölümünü karşılayacağı melhuz, Güney Doğal Gaz Koridoru’nun (GGK) geliştirilmesi gerektiği belirtildi.
BATIN BAĞINI BİR CINS KOPARAMADI
Yaşanan umum bu krizler Rusya’nın güvenilir bire bir tedarikçi talih olmadığı algısı pekiştirse de, SU’nin önde gelen ülkeleri Rusya’ya olan bağımlılığı budamak amacıyla bu süreçte hiçbir girişim atmadı. Başkaca zamanında yaşanan krizlere karşın, o tarihlerde Rusya’ya bağımlılığı henüz de artıracak olan Şimal Akıntı 2 üzere eş adımlar atıldı.
LNG İTHAL IKA PLANLARI YETMEDİ
Rusya ve Ukrayna ortada 2014’te yaşanan erke krizinin AKARSU’nin doğal gaz en güvenliğini suratsız etkilemesi üzerine Avrupa Erke Birliği paketi açıklandı. Pakette Güney Doğal Gaz Koridoru’nun hayata geçirilmesi, Yıldız Amerika ve Orta Asya ülkelerinden Avrupa’evet gaz ithal edilmesi başvuru edildi. Yıldız Avrupa’da LNG dönüşüm tesislerinin kurulması gerektiği belirtildi. Cezayir ve Türkiye üzere transit ülkelerle ve Azerbaycan, Türkmenistan, Afrika ülkeleri gibi tedarikçi ülkelerle stratejik erke ortaklıkları kurulması tavsiyesine düzlük verildi.
KARNEYLE DOĞAL GAZ SENARYOSU
Kullanılmamış ve son eylem planının da bodur sürede hayata geçirilmeyeceğinin farkında olan Avrupa ülkeleri, şita mevsimi öncesi doğalgaz depolamanın yollarını arıyor. Rusya’nın uyguladığı kademeli gaz kesintisi, ana kara ülkelerini esmer karaca düşündürüyor. Avrupa mütenavip kaynaklar ararken, Londra merkezli Shell’den faturalar ve enerji dağıtımı üzerine kritik ayrımsız ihtar yapıldı. Shell CEO’su Ben van Beurden, Avrupalı tüketicilerin, Rusya’nın doğal gaz arzını akçakesme riski dolayısıyla maliyetlerin arttığı bire bir dönemde, bu kış enerjinin karneyle verilmesi ihtimaliyle karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulundu.
Burak Karaca
