Iş hayatına ilgilendiren tensikat tek yegâne hayata geçiyor.Şimdi sırada emeklilikte hoşnutluk takılanların durumu var. Hal üzere sunma genişlik uygun formül aranıyor. Uğur, yıl sonuna büyüklüğünde bu formüllerden birini hayata kılmak. İşte 5 maddede EYT sorununun detayları.
Çalışma ve Içtimai Düzenlilik Bakanlığı, 8 Ilkgüz 1999’dan önceki sigortalı olanların emekliliği hak ika koşullarının değiştirilmesiyle ortaya sâdır emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) konusunu gündemine aldı. Sorunun çözümü amacıyla ayrımlı formülleri masaya yatıran Bakanlığın, yıl sonuna akıllıcasına çalışmasını tamamlaması bekleniyor.
1- EYT sorunu şüphesiz ortaya bundan sonra ve elan evvel tekaütlük şartları nasıldı?
1999 yılında yürürlükte olan 506 Mahdut Içtimai Sigortalar Kanununa 4447 basit Kanunla eklenen eğreti 81’inci maddenin (B) bendi ile 8 Ilkgüz 1999’dan ilk sigortalı olanların emekliliği adalet etme koşulları değiştirildi. Bu tarihten sonra emekliliğe türe gidermek için sigortalılık süresi ve prim dönüş sayısının yanı sıra, yaş koşulu birlikte aranmaya başlandı. Değişiklikten önceki, emekliliğe hak kazanabilmek üzere sigortalılık süresi ve prim dolaşma sayısındaki koşulların karşılanması yetiyordu. Mübayenet öncesinde kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 dönem koşulunu hesabına getirenler zahmetli olabiliyordu.
2- 1999’daki fark emeklilik koşullarını bittabi etkiledi?
1 Orak Ayı 1994’te ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan 1 Ocak 1972 doğumlu erkek işçi, çalışmaya başladığı dönemde yürürlükteki 506 çevrilmiş Sosyal Sigortalar Kanununa göre 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gününü tamamladığında zor olabiliyordu. Yani bu iştirakçi 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığı 1 Orak Ayı 2019’dahi 5000 prim haset varsa yaş koşulu aranmadığı için 47 yaşında tekaüt olabilecekti. 1999’daki değişikliğin arkası sıra tıpkı iştirakçi, çalışmaya ilk defa 1 Orak Ayı 1994’te başladığı üzere 25 yıl sigortalılık süresi, 55 yaş ve 5750 dönüş prim ifa koşulunu adına getirdiğinde mütekait olabilme hakkı kazanabilir duruma geldi. Yani kanun değişikliği ile bu işçinin emekliliği 8 yıl ötelendiği kadar 750 devir bile fazladan prim ödemesi istendi.
3- Bulunan koşullarda pekâlâ zor olunuyor?
1 Teşrinievvel 2008’birlikte yürürlüğe giren 5510 basit Toplumsal Sigortaları ve Umumi Sağlık Sigortası Kanunu ile tekaütlük yaşı aşamalı kendisine yükseltilirken, prim ifa periyot sayısı işçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Deste-Düzem) ise 9000’e çıkartıldı. Kanun yürürlüğe girdiğinde kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan tekaütlük yaşı aşamalı kendisine yükselmekte ve 2048 yılında karı ve ayvaz sigortalı ayrımı yapılmadan 65 hoşnutluk yükselecek. Söz Gelişi ilk kez çalışmaya Ağustos 2022’dahi başlayacak tıpkısı hayat, hiç küşayiş vermeden 7200 devir çalışması halinde prim koşulunu Ağustos 2042’de yerine getirecek. Ağustos 2042’birlikte prim koşulunu adına getiren eş sigortalı 64 yaşında, karı sigortalı ise 62 yaşında zor olacak.
4- EYT’liler hangi istiyor, dava canlı birçok dirilik?
Emeklilikte hoşnutluk takılanlar, tekaütlük koşullarında 1999’da yapılan değişikliğin geçmişe çevrik uygulanmasına akıbet verilmesini, yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim haset koşullarını sağlayıp emekli olmayı temenni ediyor. Nisan 2022 itibarıyla Toplumsal Düzenlilik Kurumu’na (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 406 bin, 4/b (Deste-Düzey) kapsamında 3 milyon 32 bin sigortalı bulunuyor. Tahminlere göre, 4/a ve 4/b atılmak amacıyla bütün 19 milyon 726 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor.
5- EYT üstüne hükümetin tavrı ne, beklenir hal önerileri neler?
Faaliyet ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT’lilerin durumuyla ilgili evvel olarak 4 Temmuz’da “Türkiye’nin herhangi bir sorunu çözülmesi müstelzim dosya olarak önümüzde duruyor. Bu, önümüzdeki dosyalardan, çözülecek şeylerden biri.” açıklamasını yapmıştı.
Bakan Âlim’in bu ifadeleri EYT’lileri umutlandırırken, halkoyu EYT sorunuyla ait konkre adımlar beklemeye başladı. Sonraki süreçte, Mücahede ve Toplumsal Asayiş Bakanlığı bünyesinde, EYT’lilerin durumuyla ilgili mesai grubu oluşturuldu.
Kamuoyunda, 8 Ilkgüz 1999’dan ilk sigortalı olanlarda istenen gözyaşı koşulunun kademeli olarak düşürülmesi, aylıklarda muayyen oranda boşluk yapılarak emeklilik tarihinin öne çekilmesi, erkeklerde 9000, kadınlarda 7200 prim aktarılma sayısını namına getirenlerde gözyaşı koşulunun aranmaması kadar senaryolar konuşuluyor. Bu konudaki düzenlemenin yıl böylelikle netleşmesi, 2023 yılının ilk ayları bakımından yasalaşması bekleniyor.
