Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) BaÅkanı Åahap KavcıoÄlu, “YaÅadıÄımız yüksek enflasyonun anne belirleyicileri güçlü ve sürekli yer Åokları, döviz kuru geliÅmeleri ve bunların etkisiyle bozulan fiyatlama davranıÅlarıdır. Almakta olduÄumuz kararlarla yeryüzü kısa zamanda enflasyonda kalıcı tıpkı düÅüÅü saÄlamayı amaçlamaktayız.” dedi.
Ä°SO Meclisi’nin orak ayı ayı olaÄzaman toplantısı, “Tam Kesimi Destekleyen Nitelikli Finansman Politikalarının Ãretim ve Ä°hracat Açısından Ãnemi” asıl gündemi ile Odakule Fazıl Zobu Divan Salonu’nda gerçekleÅtirildi.
Ä°SO Meclis toplantısına mihman olan KavcıoÄlu, burada yaptıÄı konuÅmada, yılın önceki yarısında mütezayit jeopolitik risklerin ve etkilerinin halen bitmeme eden salgından kaynaklanan enerji sorunlarının, en kısıtları ve hazırlık zinciri aksamalarının küresel ölçekte pahal yansımalara misil açtıÄını ve amma velakin, enerji ve emtia fiyatları ile yer koÅulları ve tedarik sürelerinde serencam dönemde kısmi benzeri iyileÅme kaydedildiÄini söyledi.
Bu çerçevede, geliÅmekte olan ülkelerdeki hazırlık sürelerinin sonuç aylarda öyaşlı oranda iyileÅme göstererek alışılagelen seviyelerine oldukça yakınsadıÄını nâkil KavcıoÄlu, geliÅmiŠülkelerdeki tedbir sürelerinin ise tıpkı tutar azalmakla alay malay halen yüksek seviyelerde kalmaya bitmeme ettiÄinin görüldüÄünü bildirdi.
Türkiye’nin, salgın döneminde konuşu cümbüş açısından diÄleşker ülkelere kıyasla oldukça baÅarılı ve güçlü benzeri başarım sergilediÄine dikkati çeken KavcıoÄlu,”BildiÄiniz üzere söz konusu dönemde birçok ülkede ekonomik ruh gerilemiÅ ve mütehammil çok ülkede ise büyüme sıfıra yakın benzeri tutum izlemiÅtir. Buna karÅılık, ilerleyen süreçte hızla normalleÅgenişlik Türkiye ekonomisi, yüksek oranda büyüyen ekonomiler arasında genişlik üst sıralarda meydan almıÅtır. Bu çerçevede, ekonomimiz 2021 yılında yüzde 11 oranında büyüyerek diÄasker ülkelere kıyasla oldukça güçlü bir büyüme performansı sergilemiÅtir.
2022 yılının önce çeyreÄinde Rusya ve Ukrayna arasında baÅlayan çatıÅma, süregelen aksi yönlü sunma Åoklarının etkilerinin elan üstelik aÄırlaÅmasına ve belirsizliklerin artmasına sebep olmuÅcevelan. bununla birlikte, daraç içi hesaplı faaliyet aksi sunma Åoklarına raÄmen sürdürülebilir ayrımsız yapıde ve akıcı tıpkı Åekilde güçlü seyrini sürdürmüÅtür. Bu çerçevede, 2022 yılının önceki çeyreÄinde yıllık büyüme oranı yüzde 7,3 adına gerçekleÅmiÅtir. Ä°kindar çeyreÄe iliÅmaksat beklentimiz üstelik büyümenin bu orana yakın namına gerçekleÅeceÄi yönündedir.” ifadelerini kullandı.
Söz konusu güçlü büyümede, net dış satım ve araba-teçhizat yatırımlarının payının dikkati çekici düzeyde olduÄunu dile getiren KavcıoÄlu, “Harcamalar tarafından bakıldıÄında, açık ihracatın büyümeye sonuç 5 çeyrek boyunca art arda pozitif katkı saÄladıÄı görülmektedir. Makine-teçhizat yatırımlarının üstelik pandemi sonrası dönemde büyümeye aralıksız yerine artı yönde katkı verdiÄi gözlenmektedir. Ãretim tarafında ise hizmet ve endüstri sektörleri büyümeye katkı vermeyi sürdürmüÅtür.” dedi.
-Sanayi üretim endeksi ve sığa kullanım oranı
BaÅiçki KavcıoÄlu, açıklanan sonuç verilerin, yılın ikinci çeyreÄinde, endüstri üretiminin, sürdürülebilir bileÅenlerin desteÄiyle müspet tıpkı tempo izlemeye devam ettiÄkayınbirader gösterdiÄini belirterek, “2020 yılının üçüncü çeyreÄi ve sonrasında yıllık bazda aralıksız büyüyen sanayi üretimi, 2022 yılı mayıs ayında yüzde 9,1 oranında öbuğulu oranda benzeri artıŠkaydetmiÅtir. Ãretimde gözlenen bu artıÅ, imalat sanayisinin geneline yayılırken ihracatçı sektörlerde sanayi üretimi daha dahi güçlü seyretmektedir. Sanayi ciro endeksleri bile ancak dıÅı talebin uran üretimini olumlu etkilediÄkayınbirader göstermektedir.” diyerek konuÅtuh.
Güçlü konuşu büyümenin, kapasite kullanım oranlarına dahi yansıdıÄını dile getiren KavcıoÄlu, sığa kullanım oranlarının tüm sektörlerde yükselirken, bazı alt sektörlerde tarihî ortalamalarının dahi üzerine çıktıÄını ve bu durumun, ilave sığa ihtiyacına iÅaret ettiÄini ve yatırım talebini desteklediÄkayınbirader bildirdi.
Ãte yandan, geçmiÅ dönem ortalamalarının üzerinde seyreden imalat sanayi kapasite kullanım oranlarının, firmaları yetenek geniÅletmeye teÅvik söylemek yoluyla, yatırımlardaki akva eÄilimin devam edeceÄine iÅaret ettiÄkayınbirader aktaran KavcıoÄlu, bu çerçevede, sığa artıÅları son dönemde yatırım iÅtahı yüksek olan firmaların bulunduÄu sektörlerde elan açıkça olduÄuna dikkati çyalaka.
-Ä°Ågücü piyasası
Yatırım ve ihracat kadar sürdürülebilir bileÅenlerdeki istikrarlı gidiÅatın bile istihdamı müspet yönde etkilediÄkayınbirader tamlayan KavcıoÄlu, “Türkiye ekonomisindeki sonuç dönem istihdam geliÅmeleri sonuç kademe rüya vericidir. 2020 yılı ikinci çeyrekten itibaren hızla küsurat uran üretiminin yanı sıra yatırım harcamaları ve ihracatın de etkisi ile istihdam edilen kiÅi sayısı 2022 yılı ilk çeyreÄi itibarıyla 1,3 milyonu bakım sektöründe, 900 binden fazlası endüstri sektöründe atılmak üzere yaklaÅık 2,7 milyon kiÅi artmıÅtır.
Yıl baÅından itibaren ise istihdamımız yaklaÅık 846 bin kiÅi artmıÅtır. Ä°stihdamdaki bu artıŠbenzeri ülkelere kıyasla oldukça yüksektir. Bu ülkelerin nüfusları ve istihdam artıÅının kaynaklarına bakıldıÄında ise istihdam performansımız çok elan dikkat çekici arkaç gelmektedir. Ãzellikle imalat uran istihdamı konusunda güçlü ayrımsız performans gözlenmektedir.” açıklamasında bulundu.
-Yapıtabut dönüÅüm
Türk ekonomisinin, yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı artırmayı merkeze alan ve sanayicilerin odaÄında olduÄu bir yapıtabut dönüÅüm sürecinde bulunduÄunu hatırlatan KavcıoÄlu, “Ãevrimsel etkilerden arındırıldıÄında, Türkiye ekonomisi, bu analizin yapılmaya baÅlandıÄı 2004 yılından bu yana ilk kez ve üst üste iki çeyrek boyunca cari fazla vermiÅtir. Ayrımsız baÅka deyiÅle, bu yıpranmamış dara, küresel enerji ve mal fiyatları normalleÅme eÄilimine girdiÄinde ekonomimizin cari fazla ita kapasitesine ulaÅmasına, kısa vadeli finansman ihtiyacının asgariye inmesine ve ihracata dayalı büyümeye iÅaret etmektedir.
Bu boyut, ülkemiz için kullanılmamış bir dönemin baÅlangıcını oluÅturmaktadır. Ayrımsız diÄçeri deyiÅle, Türkiye ekonomisinin büyürken eÅanlı yerine cari çok verir ayla gelmesi, büyüme ve bedel istikrarının sürdürülebilir tıpkısı patikada kalıcı olarak kuruluş edilmesini saÄlayacaktır. Minval Bankası adına uygulamakta olduÄumuz politikalarla, enerji kıymet artıÅları tarafından gölgelenen ve verilerle tespit ettiÄimiz bu tarihi fırsatın kalıcı olmasını saÄlamaya kararlıyız.” deÄerlendirmesinde bulundu.
-Seyahat gelirleri ve toplam ziyaretçi sayısı
BaÅiçki KavcıoÄlu, dıŠdengenin öbuğulanmış bire bir unsuru olmasının yanı sıra geniÅ ayrımsız istihdam ve dirimsel kaynaÄı olan turizm sektörünün önceki 5 aydaki performansı memnuniyet donör olduÄunu, ziyaretçi sayılarının 2021 yılına göre aylık bazda artıŠkaydettiÄkayınbirader ve 2019 yılı rakamlarına yaklaÅtıÄını söyledi.
Salgın öncesinde istikrarlı aynı büyüme eÄilimi sergileyen ihracatın, salgın sonrası dönemde bu eÄilimini daha birlikte güçlendirerek dağ bir artıŠgösterdiÄini anımsatan KavcıoÄlu, öbuğulanmış ticari şürekâ arasındaki sıcak çatıÅmaya raÄmen, ihracatta gerçekleÅyer rekor niteliÄindeki bu artıÅın asıl yerine 3 etkene dayalı olduÄunu deÄerlendirdiklerini kaydetti.
KavcıoÄlu, Åöyle devam etti:
“Bunlardan birincisi, pandemi sonrasındaki süreçte küresel ticaretin yeniden ÅekilleniÅinde Türkiye’nin göreli avantajlarının artmasıyla öbuğulu tıpkısı ticaret üssü adına konumlandıÄını görüyoruz.
Ä°kincisi, ihracatçılarımızın dayanıklı ve streç yapıları sayesinde ürün ve ülke çeÅitliliÄi saÄlayarak deÄiÅsunma koÅullara hızlıca neva saÄlama kapasiteleri olduÄunu gözlemliyoruz. Bu noktayı sizlerle daha ayrıntılı adına ele ahzetmek istiyorum. BildiÄiniz üzere ülkemiz, birçok analog, komÅu ve bölge ekonomisine kıyasla çok elan güçlü tıpkı dış satım yapısına sahiptir. Bu kapsam imalatın ihracat içerisindeki yüksek payı ile ihracat yapıulan ülke sayısı ve ihraç edilen ürün sayısının çeÅitliliÄi ile desteklenmektedir.
2022 yılında ihracatımızın ülke ve ürün çeÅitliliÄi 2006 yılına göre iki hatim artmıÅtır. 2015-2022 yılları arasında ihracatımızdaki artıÅın yaklaÅık yüzde 29’u bakir münasebet giriÅleriyle gerçekleÅmiÅtir. Ä°hracatçı firmalarımızın elastiki ve kıvrak yapısı ekonomimizi dıÅtabut Åoklara karÅı korumaktadır. Firmalarımızın kullanılmamış ürünler arz etmek ve yıpranmamış pazarlar nail olmak suretiyle sergilediÄi bu esneklik, sonuç dönemde yaÅanan sıcak çatıÅma de dahil, hırçın koÅullarda beklenen kayıpların telafi edilmesine imkan saÄlamaktadır.
Ãçüncüsü ise Eşkal Bankası tarafından yapıulan düzenlemelerle finansal sistemin ihracatçılarımıza üretimlerini artırmaya yönelik daha elveriÅli koÅulların oluÅturulduÄunu deÄerlendiriyoruz. Bu çerçevede, mayıs ayı itibarıyla yatırım ve dış satım kredilerinin mecmu ticari krediler içerisindeki payının yüzde 28’e yaklaÅçalma akıbet 20 yılın yeryüzü yüksek seviyesine ulaÅtıÄının altını çizmek isterim.”
-İhracat ve yatırım kredileri
Türk lirası cinsi ihracat ve yatırım kredilerinin bile 2022 yılı baÅından itibaren hızlı tıpkısı artıŠgösterdiÄkayınbirader dile getiren KavcıoÄlu, “Aralık 2021-Mayıs 2022 döneminde TL ticari krediler 618 bilyon TL artarken, bu artıÅın 154 bilyon TL’si dış satım ve yatırım kredilerindeki artıÅtan kaynaklanmıÅtır. Bu kapsamda, 2022 yılı öncesinde ihracat ve yatırım kredilerinin mecmu TL ticari krediler içerisindeki payı yüzde 10,1 civarında duraÄzaman benzeri tempo izlemekteyken, yapılan düzenlemelerle 2022 yılı mayıs ayı itibarıyla yüzde 13,9 seviyesine ulaÅmıÅtır.” dedi.
– Reeskont kredileri
KavcıoÄlu, reeskont kredilerine iliÅamaç ise Åunları kaydetti:
“Suret Bankası kendisine tanımıŠolduÄumuz reeskont kredisi imkanı ile sonuç 5 yılda ihracatçı firmalara 106 bilyon KÖLE doları finansman saÄlanmıÅtır. Kullandırıulan reeskont kredisi maliyetleri piyasa faizlerinin çok altında olup firmaların finansman giderlerinin akıllıcasına seviyelerde seyretmesine katkı saÄlamaktadır. Model Bankası tarafından reeskont kredisi kullanan firmalara 2017 yılından itibaren akla yatkın repo koÅullarının sunulmasıyla yıllık ortalama 250 milyon dolara ulaÅan maliyet avantajı saÄlanmıÅtır.
Geçsunma yılın evvel yarısına kıyasla 2022 yılının önce 6 ayında reeskont kredisi kullanan firma sayısı 2.199’dan 4.476’ya; yüreklilik kullanım tutarı bile 9,3 milyar KUL dolarından 11,1 milyar KÖLE dolarına yükselmiÅtir. Hedefli cesaret politikamızda kaynakların yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı artıracak yönde ve akıllıca Åartlarda saÄlanması anne ilkemizdir. Bu nedenle, krediye eriÅimin tabana yayılmasını ve sanayicilerimizin krediye zahmetsiz eriÅmesini sonuç paye önemsiyoruz.”
-KOBÄ°’lere iliÅhedef geliÅmeler
Reeskont kredisi kullanımlarının tabana yayılmasına yönelik yaptıkları çalıÅmalar neticesinde, 2022 yılı baÅından bu yana toplam itimat kullanımı içerisinde KOBÄ°’lerin payının istikrarlı ayrımsız Åekilde arttıÄına dikkati çeken KavcıoÄlu, “2022 Ocak ayı böylece reeskont kredisi kullanımları içerisinde yüzde 6 olan KOBÄ° payı, 2022 Orak Ayı itibarıyla yüzde 20’nin üstelik üzerine çıkmıÅtır. Bu kapsamda, dış satım kredilerine eriÅiz üzerine yaptıÄımız düzenlemeler KOBÄ°’leri müspet etkilemiÅtir. LiralaÅma stratejimiz ile gelişigüzel yüzde 90’lara çıkoku TL emniyet kullanımı içerisinde KOBÄ°’lerin payı yüzde 50’ye ulaÅmıÅtır.” yorumunu yaptı.
KavcıoÄlu, “Reeskont kredi bakiyesi bulunan firmaların kesin ihracatçılık durumları ve reeskont cesaret paylarına yıl baÅından bu yana bakıldıÄında, kemiksiz ihracatçı firmaların reeskont emniyet payının yüzde 40’tan yüzde 55’e, cesaret kullanan açık ihracatçı firma sayısı oranının yüzde 59’dan yüzde 68’e yükseldiÄi görülmektedir.
Buna baÄlı namına, aynı dönemde reeskont bakiyesi bulunan firmaların açık dıŠticaret katkısı ve ışıntı piyasada net döviz katkısı bile önemli oranda iyileÅmiÅtir. Yıpranmamış tutum modelimizde cari fazlaya destek olacak hedefli yüreklilik politikalarımızla ülke ekonomimiz için genişlik artağan sonuçları almaya odaklanmıŠdurumdayız. Tüm düzenleme ve kararlarımızı de bu doÄrultuda alıyoruz.” deÄerlendirmesinde bulundu.
Salgınla baÅlayan ve jeopolitik risklerle anbean yoÄunlaÅdakika yeryüzü kısıtlarının ve küresel mali koÅullardaki artan oynaklıkların negatif yeryüzü Åoklarına sebep namına küresel enflasyonu tarihi yüksek seviyelere çıkardıÄına dikkati çeken KavcıoÄlu, sözlerini Åöyle tamamladı:
“YaÅadıÄımız yüksek enflasyonun esas belirleyicileri güçlü ve sürekli yeryüzü Åokları, döviz kuru geliÅmeleri ve bunların etkisiyle bozulan fiyatlama davranıÅlarıdır. Almakta olduÄumuz kararlarla genişlik kısa zamanda enflasyonda kalıcı tıpkısı düÅüÅü saÄlamayı amaçlamaktayız. Bu kapsamda nema politikasıyla gelişigüzel, likidite, inanca, zorunlu karÅılık ve uluslararası rezervlerin yönetimine iliÅhedef siyasa bileÅenini çalışkan bir Åekilde kullanmaktayız. BütünleÅik yöntem çerçevemizde liralaÅma perspektifiyle araçlarımızı imdi de kullanmaya devam edeceÄiz.
Buna ekleme adına, mülk politikası kararlarımızda yatırım ve üretimlerin artmasını saÄlayacak ve sürdürülebilir cari denge hedefini destekleyecek mali koÅulların oluÅumunu gözetiyoruz. Bunu, sektöre üstelik öncülük edecek yatırım ve dış satım hedefli itimat programlarıyla ve koca ihtiyati politikalarımızla destekliyoruz.”
