Şeker Hastalığı fabrikaları satılması yerinde, işletmelerde çalışan işyar kontratlı personel, işçi ve taşeron personelin durumu hangi olacak? Özelleştirme İdaresince Şeker Fabrikalarının satışına ilişkin tenkis işlemlerine başlanacağının açıklanmasıyla birlikte laf gündemin koskocaman maddelerinden biri haline geldi. Şeker Hastalığı Fabrikalarının özelleştirme kapsamına alınmasına ilgili süreç yıllar önceki başlamış olmasına karşın tafsilatlı zamandır fabrikalar satışa çıkartılmıyordu. Şeker Fabrikalarının özelleştirme sürecine ilişkin kararlar amacıyla: http://www.turkseker.gov.tr/OYKkararlari.aspx
Bu yazımızda bahsi sabık 14 fabrikanın satılması halinde personele ilişik yapılacak işlemleri ele alacağız.
Özelleştirme Uzanım ve Programına Alınmadan Geçmiş Şeker Hastalığı Fabrikalarında İşe Başlayanların Durumu
Memur ve Sözleşmeli Personel
Şeker Hastalığı Fabrikaları özelleştirme uzanım ve programına alınmadan ilk değişik KİT’lerde olduğu üzere 399 çevrilmiş KHK çerçevesinde personel istihdam etmekteydi. Bu KHK çerçevesinde fabrikalarda Cesamet memuru, sözleşmeli personel ve işçi statülerinde personel istihdam edilmektedir.
Devlet memurları KHK’nin (I) basit cetvelinde, kontratlı personel ise (II) sınırlanmış cetvelinde gösterilmiştir. (I) ve (II) dar cetvellerde istihdam edilenler 4046 mahdut Özelleştirme Uygulamaları Için Yasa’un 22. maddesi çerçevesinde sair amme alım ve kuruluşlarına Oran memuru yahut yine 399 mahdut KHK kapsamında kontratlı personel adına atanacaklardır.
Nakil Süreci :
– Nakle tabi personele ilgilendiren bilgi formları ilişkin kuruluşlar eliyle Özelleştirme İdaresi Başkanlığı aracılığıyla Celal Personel Başkanlığına derk ettirilmektedir. Nakle tabi personelin hangisinin istihdam fazlası olduğu ilişkin bünye eliyle Özelleştirme İdaresi Başkanlığının onayı içerlemek suretiyle belirlenmektedir.
– Özelleştirilen bünye personelinin Şevket Personel Başkanlığına bildirildikleri tarihten itibaren 45 günlük müddet zarfında ayrımsız Riyaset marifetiyle atanmalarının teklif edilmesi gerekmektedir.
– Heybet Personel Başkanlığının yaptığı nakil işlemi nasıp işlemi sayılmamakta, tayin işleminin gerçekleştirilmesine yönelik aynı öneri namına kabul edilmektedir. Yani Fehamet Personel Başkanlığı, yaptığı aktarım işleminde; nakle bağımlı personelin unvanı, sınıfı, derecesi, kurumu, teşkilatı ve ili tayin edilerek değişik kamu alım ve kuruluşlarına atanması teklif edilmektedir. Nasıp teklifinin atanma işlemine dönüşmesi, personelin atanmasının teklif edildiği hava ve kuruluşlar tarafından gerçekleştirilmektedir.
DPB’nin nasıp teklifi yaparken dikkate aldığı hususlar:
– Nakle bağımlı personel ne ilden bildirildiyse o ilde istihdamına evleviyet verilecek şekilde, bu ilde kol yoksa yöre illerden bildirme yakında bulunandaki tıpkı kadroya tayin teklif edilmektedir. Pratikte, personelin atanmayı irade ettiği 3 ili sırayla belirledikleri yeğleme formları kuruluşları eliyle Cesamet Personel Başkanlığına gönderildiğinde söz konusu Başkanlık tayin teklifinde bu tercihleri birlikte dikkate almaktadır.
– Personel ne unvanla bildirildi ise (I az cetvele tabi bölüm müdürü ve elan ense kademede görev yapanlar hariç görünmek amacıyla), toplam hizmet yılı ve tahsil durumu dikkate alınarak öncelikle ayrımsız unvanlı grup veya pozisyona, bunun cins olmaması halinde fariza bakımından benzer bir kadroya atama öneri edilmektedir.
– Yazıhane müdürü ve henüz kayırıcı dozaj kadrolardaki personelin ise, ayrıklı haller saklı ara vermek amacıyla, 4046 dar Kanun uyarınca Izzet Personel Başkanlığınca kurumlara tahsis edilen araştırmacı kadrolarına atanmaları öneri edilmektedir.
– Personel talebi mevcut hava ve kuruluşların talepleri umumi hükümlere aykırı olmamak kaydıyla Ululuk Personel Başkanlığı eliyle yerine getirilmektedir. Nakle tabi personel verimli kendisine çalışabilecekleri kurumlarla ilkin görüşmek aracılığıyla kandilerine yönelik talepte bulunulmasını sağlayabilir.
İşçiler
Özelleştirme durum ve programından geçmiş işe başlayan işçilerin 4046 mahdut Kanun göre nakil hakları bulunmamaktadır. Fakat bu işçiler Kabine Kararlarına istinaden gayrı alım ve kuruluşlara 4/C geçici personel adına atanma hakkı elde etmişlerdir.
Fakat 696 sınırlanmış KHK’nin 17. maddesi ile 657 sayılı Devlet memurları Kanunu’nun 4/B hükmüne “Özelleştirme uygulamaları cihetiyle aksiyon akitleri kamu yahut özel sektör işverenince feshedilen ve 24/11/1994 tarihli ve 4046 dar Özelleştirme Uygulamaları Üzerine Kanun kapsamında farklı kamu hava ve kuruluşlarına nakil hakkı sıfır personel da bu kanun maddesi kapsamında zayıflık yahut kusur aylığı almaya hak kazanıncaya büyüklüğünde istihdam edilebilir. Bu kapsamda istihdam edileceklerin sayısı, tahsil durumlarına göre himmet şartları ve bunlara ödenecek ücretler ile diğer hususlar Devlet Personel Başkanlığı ve Maliye Bakanlığının görüşleri üstüne Bakanlar Kurulunca belirlenir.” fıkrası eklenmiştir.
Buna bakarak işçiler özge kamu alım ve kuruluşlarına 4/B sözleşmeli personel yerine nakledilecektir. Ancak konuya ilgilendiren yıpranmamış Bakanlar Kurulu Kararı elan yayımlanmamıştır.
Burada muhteşem tıpkı detay ise bahis konusu personelin emeklilik hakkı elde edinceye büyüklüğünde bu haktan yararlanabileceğidir. Buna bakarak örneğin özelleştirilen fabrikada 3 sene daha çalışmayı sürdüren ve emeklilik hakkını elde etmemiş personel 4/B olarak atanma hakkından yararlanmayı dilek edebilir. Ancak herhalükarda bu personel tekaütlük hakkını elde ettiğinde emekliye ayrılacaktır. Başka tıpkısı ifadeyle tekaütlük hakkını elde ettikten sonraları gözyaşı haddini bekleyemeyecektir.
Burada belirtilmesi gereken sonuç bap ise bu işlerin değişik çalım ve kuruluşların iştirakçi alımlarında evleviyet hakkına sahip olacağıdır. Bu doğruluk ise genel adına KPSS puanı olmaksızın işçi alımlarına başvurabilmeyi sağlamaktadır.
Özelleştirme Programına Alındıktan Bilahare Şeker Hastalığı Fabrikalarında İşe Başlayanların Durumu
4046 basit Kanuna göre bire bir çalım özelleştirme programına alındıktan sonra yapılacak yeni personel alımları işçi statüsünde olmalıdır. Duraç olarak bu personelin aktarım veya 4/B olarak atanma hakkı bulunmamaktadır. Genel ayrımsız uygulama kendisine bu personele işe başlamadan önceki nitelik mukayyet yerine bildirilmekte ve ilişik işe önceden nakil hakkı olmadığı konusunda bilgi sahibi olduğu yönünde ayrımsız belge imzalamaktadır. (Şeker Hastalığı Fabrikalarında etkin personelden aldığımız maillerde da bu yönde bilgiler bulunmaktadır.)
Fakat, kamuya iştirakçi alımlarında öncelik hakkından faydalanmaları uğrunda bire bir engel olmadığını değerlendirmekteyiz. Yani bu durumdakiler İŞKUR’a başvurup öncelik hakkı kapsamında istihdam edilmeyi arzu edebilecektir.
Antrparantez özelleştirilen kurumlardaki işçilerin 4/B kendisine atanmasına ait Bakanlar Kurulu kararı henüz yayımlanmamıştır. Şeker Hastalığı Fabrikalarının yıllar boyunca özelleştirme genişlik ve programında bulunduğu göz uğrunda bulundurularak bu fabrikalarda vazifeli işçiler amacıyla arızi ayrımsız maddeye düzlük verilmesi durumunda olacaktır.
Özge taraftan, çalışsanlardan aldığımız maillerde fabrika yönetiminin nakil hakkı olmayanları sair fabrikalara nakledeceği yönünde beyanları olduğu belirtilmektedir. Bu uzanım gelişmemiş vadede bire bir çözüm olsa de özge fabrikalarda atıl personel oluşmasına neden olacağından sürdürülebilir görülmemektedir.
Şeker Fabrikalarında Vazifeli Taşeron İşçilerin Durumu
Kamunun genelinde tanınan taşeron sisteminin kaldırılması ve taşeron işçilerin kadroya alınması KİT’lerde uygulanmamıştır. Böyle aynı uygulamanın KİT’leri kapsaması halinde dahi ancak özelleştirme uzanım ve programında olan kuruluşları dahi içermesi halinde Şeker Hastalığı Fabrikalarında vazifeli taşeron personel bu haktan yararlanma edecektir. Ancak, kamunun satışa çıkardığı fabrikalarda vazifeli taşeron personeli bir fabrikada kadroya alma ihtimali birlikte olmayacağından genişlik daha de karmaşıl tıpkı hal almaktadır. Mevcut durumda satışa çıkartılan 14 fabrikada işyar taşeron personelin fabrikayı satın kayran işverenle anlaşamamaları halinde etkisiz kalma ihtimalleri bulunmaktadır.
