Yükseköğretim kurumlarındaki personelin keyfi kendisine vadi değişikliklerinin engellenmesi amacıyla rektörün eğreti görevlendirme yetkisi sınırlandırılmalı!
1981 yılında yürürlüğe giren 2547 az Yükseköğretim Kanununda üniversitelerin tüzel kişiliğini piyes etme görevi Rektörlere verilmiştir.
2547 dar Kanuna bakarak “Rektör”; “Üniversitenin ve merbut birimlerinin öğretim kapasitesinin rasyonel tıpkısı şekilde kullanılmasında ve geliştirilmesinde, öğrencilere zaruri içtimai hizmetlerin sağlanmasında, gerektiği zaman güvenlik önlemlerinin alınmasında, eğitimöğretim, ilmî araştırma ve neşir faaliyetlerinin heybet kalkınma traksiyon, ilke ve hedefleri doğrultusunda planlanıp yürütülmesinde, bilimsel ve idari gözetim ve denetimin yapılmasında ve bu görevlerin alt birimlere aktarılmasında, izleme ve kontrol edilmesinde ve sonuçlarının alınmasında birinci derecede mezun ve sorumlu” kılınmıştır.
Rektör bu görevleri icra ederken, ait Kanunun 13 üncü maddesinde kendisine kadro, bütçe, personel, eğitim bilimi öğretim kabilinden hususlarda yetişkin yetkiler verilerek üniversitedeki vazifesini çıkışlı organlarıyla alay malay yapması hedeflenmiştir.
Kanunda Rektöre verilen görevler şunlardır:
-Darülfünun kurullarına riyaset almak, yükseköğretim arka kuruluşlarının kararlarını infaz etmek, üniversite kurullarının önerilerini inceleyerek karara angaje etmek ve üniversiteye merbut kuruluşlar arasında ahenkli çalışmayı nail olmak,
-Seçkin eğitim-tedris yılı böylecene ve gerektiğinde üniversitenin eğitim bilimi öğretim, bilimsel araştırı ve yayım faaliyetleri üzerine Üniversitelerarası Kurula hikmet yüklemek,
-Üniversitenin envestisman programlarını, bütçesini ve kol ihtiyaçlarını, sınırlanmış birimlerinin ve darülfünun yönetim kurulu ile senatonun kuruntu ve önerilerini aldıktan sonradan alıştırmak ve Yükseköğretim Kuruluna sunmak,
-Muktezi gördüğü hallerde üniversiteyi oluşturan bünye ve birimlerde görevli talim elemanlarının ve değişik personelin görev yerlerini tahavvül etmek veya bunlara kullanılmamış görevler vermek,
Üniversitenin birimleri ve her düzeydeki personeli üstünde genel gözaltı ve denetim görevini yapmak,
Bu yasa ile kendisine verilen başka görevleri yarmak.
Yukarıda yer verdiğimiz ve üniversitelerde “13/b görevlendirmeleri” namına geçen amal üniversitelerde sıklıkla yargıya laf olan aynı husus kendisine göze çarpmaktadır. Yıllar içerisinde yargının göz açısıyla üniversitelerde tıpkısı farkındalık ve aplikasyon birliği olsa da, yetkisinin sınırsızlığından beğeni düz Rektörler üzere tıpkısı merhametsizlik yöntemine dönüşebildiği antlaşma içerisinde görülebilmektedir.
Danıştay’ın ilgili sorun dairelerinin 2547 basit Kanunun 13/b-4 maddesine dayalı bakışı ise konkre durumlar bağlamında olduğu için farklı değişik kararlara sebebiyet vermiş, bu konuda kararlı bire bir mantalite daha oluşturulamamıştır. Bunlardan andıran günlü olan bazılarının karar gerekçe kısımlarını sizlere ekspoze kendisine sunalım:
-“2547 basit Kanunun 13/b-4 maddesi gereğince yapılan görevlendirmenin eğreti nitelikte olması gerekirken, sorun konusu işlemin, davacının naklen atanması sonucunu doğuracak şekilde belli ayrımsız süre belirtilmeksizin bünye edildiği anlaşıldığından, hukuka, amme menfaati ve hizmet gereklerine çap olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Danıştay 8. Daire, 2022/310 K.”
– “2547 Sınırlanmış Kanun’un 13. maddesinin (b) fıkrasının (4) numaralı bendi ile üniversiteyi oluşturan kuruluş ve birimlerde işyar tedris elemanlarının ve ayrıksı personelin görev yerlerini tahrifat yahut bunlara kullanılmamış görevler verme üzerine rektöre takdir yetkisi tanındığı yalınlık olup, bu yetkinin ancak kamu yararı ve bakım gerekleri göz ardı edilerek kullanıldığının kanıtlanması evet dahi yönetsel yargı merciince saptanması halinde, sözü edilen bu durumun dava konusu yönetimsel işlemin illet ve tasavvur yönlerinden hukuka aykırılığı zımnında iptalini gerektireceği yerleşmiş hız içtihatlarıyla akseptans edilmiş bulunmaktadır. Danıştay İDDK, 2021/222”
-“İlgili bap metninden de anlaşılacağı amacıyla, görevlendirmelere ilgilendiren rastgele süre şartı veya kısıtlaması söz konusu değildir. Bu nedenle, sav konusu işlemin, eğreti görevlendirme niteliğinde değil; gerekli görülen hallerde, zorunlu ihtiyacın karşılanmasına yönelik ayrımsız görevlendirme işlemi yerine kabulü gerekmektedir. …Daktilograf kadrosunda görev eden davacının, Yasa ile öngörülen görevlendirmenin koşulu, hizmetin mukteza kılması durumu adına akseptans edildiği halde, anlaşılan aynı hizmeti icra amacı güdülmeksizin, temiz takdir yetkisine dayanılarak, tıpkı idareye kapalı Hasan Yüce Yücel Yetişek Fakültesi’nde görevlendirilmesine ilişik sevgili konusu işlemde, hukuka ve mevzuata uyarlık görülmemesi gerekçesine dayanılarak egemenlik kurulması gerekirken,.. Danıştay 2. Daire, 2018/2505 K. ”
– “2547 Sınırlanmış Kanun’un 13/b-4 maddesinin düzenlenme amacı, üniversiteyi oluşturan yapı ve birimlerin herhangi birinde hizmetle ilişik adına ortaya çıkma bire bir ihtiyacın, üniversitenin kişi elemanları ile ve çabuk tıpkısı biçimde karşılanması, böylecene kamu hizmetinin aksamadan ve daima adına yürütülmesini sağlamaktır. Maddede, görev yerlerinin değiştirilmesi veya yıpranmamış görevler verilmesi yetkisinin “lüzumlu tanıdık haller”dahi kullanılabileceğinin belirtilmesi, bu yetkinin, akıllıca etmen, konkre esbabımucibe olmaksızın, personelin ayrımlı birimlerde ard ardıl evet bile süreklilik sunma ayar nitelikte görevlendirilmesi anlamına gelmemektedir. Danıştay 2. Daire, 2018/3230 K.”
– “2547 Çevrilmiş Yasa’un 13/b-4 maddesinin düzenlenme amacı, üniversiteyi oluşturan yapılış ve birimlerin rastgele birinde hizmetle ilişkin namına ortaya çıkma benzeri ihtiyacın, üniversitenin özlük elemanları ile ve acul tıpkı biçimde karşılanması, böylelikle amme hizmetinin aksamadan ve daim kendisine yürütülmesini sağlamaktır. Maddede, görev yerlerinin değiştirilmesi veya yıpranmamış görevler verilmesi yetkisinin “muktezi tanıdık haller”birlikte kullanılabileceğinin belirtilmesi, bu yetkinin personelin naklen atanması, görevden uzaklaştırılması veya cezalandırılması maksadıyla kullanılması anlamına gelmemektedir. Disiplin soruşturması yapılması zımnında, görevi başında kalmasında engel tanıdık personel hakkında, ülkü konusu iş tarihinde herhangi bir ne kadar 2547 Çevrilmiş Yasa’da konuyla ait bire bir aranjman bulunmasa da, umumi kanun niteliğinde olan 657 Sınırlanmış Cesamet Memurları Kanunu’nda saha düz görevden uzaklaştırma tedbirinin uygulanması gerekeceği görevli hukukunun bilinen ilkelerinden olup, bu asıl durumlarda geçici tedarik mahiyetinde olduğundan bahisle görevlendirme için gidilemeyeceği açıktır. Danıştay 2. Kat, 2018/3094 K.“
-“Yukarıda dökme yasa kuralı ile idarelere, üniversite personelinin kurum içre fariza yerlerinin değiştirilmesi hususunda takdir hakkı ünlü ise de, bu yetkinin kullanımı amme menfaati ve hizmet gerekleriyle sınırlanmış olup, bu açıdan hüküm denetimine tabi bulunduğu İdare Hukukunun tanıdık ilkelerindendir. Herhangi Bir hangi kadar davalı idarenin savunmasında, davacının hizmetine duyulan gerekseme zımnında Dişçilik Fakültesi’nde görevlendirildiği encam sürülmüş ise birlikte, davacının hizmetine ihtiyaç duyulması hususu, somut bilgi, doküman ve hukuken meri sebeplerle ortaya konulamadığı kadar, daim namına yenilenen görevlendirme işlemi ile davacının birincil kadrosundan uzaklaştırılması sonucu doğurulduğu hususu ayn önünde bulundurulduğunda, sav konusu işlemin, davacıyı, grup görevinden uzaklaştırma niteliğinde olduğu, bu nedenle görevlendirme müessesesinin amacı, görevinin niteliği ve yürütülen hizmetin özelliği ile davacının eski hizmetleri, kariyer ve liyakat ilkeleri dikkate alındığında, davacının ana kadrosuna döndürülmesi gerekirken aksi yönde yapılış edilen işlemde kamu yararı ve bakım gerekleri bakımından hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Danıştay 2. Kat, 2018/1913 K.“
Yukarıda özetlediğimiz kararların benzeri kısmında 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 13/b-4 maddesi göre yapılan görevlendirmelerde seçme sürenin öngörülmemesi cihetiyle muamele nakız edilirken, kocaman bire bir kısmında ise süreden mavera kamu yararı ve bakım gereklerinin konkre namına ortaya koyulamaması ve Rektörün ölçüm yetkisini usulüne makul kendisine kullanmadığı düşüncesi yöre plana çıkmaktadır.
Geçtiğimiz günlerde paylaştığımız aynı kararda ise, 2547 az Kanunun 13/b-4 maddesi mucibince yapılan görevlendirmelerdeki yer eksiksiz yerine ortaya çıkmıştır. Tıpkısı yükseköğretim kurumunda vazifeli Daire Başkanı için yalnızca 1 sene 2 ay kadar benzeri sürede Rektör eliyle ilkokul nöbet saha değişikliği yapılmış ve Mıntıka İdare Mahkemesi bu kararı bozma etmiştir. (Fen amacıyla TIKLAYINIZ)
2547 mahdut Yükseköğretim Kanununun 13/b-4 maddesi gereğince yapılan görevlendirmeleri hâkimiyet kararları ışığında özetlemek gerekirse öncelik işlemde aşağıdaki bazen şartların oluşması ve buna göre iş kasılma edilmesi gerektiğini düşünüyoruz.
1- Kanun maddesinde düz sunulan “mukteza görülmesi” ibaresinin somut olarak ortaya koyulması, ölçüm yetkisinin bıkılmayan olmadığı düşünüldüğünde ihtiyacın kamu yararı ve bakım gereklerine bakarak kesin bire bir şekilde belirlenmelidir.
2- Görevlendirme işlemi hiçbir antlaşma naklen tayin sonucu doğurmamalı, ortaya çıkan ihtiyacın görevlendirilecek personel tarafından hangi büyüklüğünde aynı süre içerisinde adına getirilebileceği ve bunun de onayda belirtilmesi sağlanmalıdır. Eğer, gerekseme karşılığında yapılan görevlendirmede hizmetin devamı gerekiyorsa, benzeri usulle görevlendirme süresi uzatılmalıdır.
3- Görevlendirilecek personelin seçiminde ihtiyaca karşılık gelen ehlivukuf personelin seçilmesi temel olmalı ve bu genişlik bilgelik ve belgeleriyle birlikte ortaya konulmalıdır.
4- İlgili bağ personelin düzlük değişikliğine sebebiyet verdiği gibi kâin personele Rektör marifetiyle “mülhak görevler”da verilebilmektedir. Sunulan görevlerin seçiminde ilgilendiren personelin yetkinliğiyle gelişigüzel bire bir şekilde ölçüm yetkisinin neden o personelde kullanıldığının ve ıztırar verimsiz somutlaştırılmalıdır.
5- Üniversitelerin ilçelerinde akademik birimleri olduğu düşünüldüğünde, personelin uzak ilçelerdeki birimlere görevlendirmelerinde personelin isteği aranmalı, ilçede tevakkuf fail personel varsa evleviyet verilmeli, bu vaziyetler oluşmuyorsa ıztırar halleri belirleme edilerek ayrımsız personeli sürgüne yöneltme zihniyetinden vazgeçilmelidir.
Son olarak, Rektörlerin fariza değişiminde üniversitelerdeki yönetsel yöneticilerin (Genel Yazman, Genel Yazman Yardımcısı, Daire Başkanı) düzlük değişikliğinde sıklıkla makbul bu görevlendirme yetkisinin, sürgün sürecine dönüşmemesi, husumetli meselelere kere açmaması ve keyfiyeti kısmen üstelik olsa çalmak üzere yönetsel yöneticilerin nasıp sürecinde düşün bildiren Üniversite Hile Kurulunun eş şekilde bu maddeyle görevlendirilmesinde üstelik yetkili aynı ilke yerine düz alması için yasal aranjman yapılması yararlı olacaktır!
