– Osmanlı saraylarını süsleyen sedef sanatını bugüne taşıyorlar

Padişahların sanatı Gaziantep’te yaşatılıyor

GAZİANTEP – Gaziantepli Mustafa Kayaç, Osmanlı’birlikte Fatih Hükümdar Mehmet ve 2. Abdülhamid Han başta almak için birçok padişahın cidal verdiği “sedef hastalığı kakma” sanatını yaşatmaya çalışıyor.

Türkiye’birlikte bulunmayan olmaya yüz tutmuş sanatlardan birisi dahi Padişah mesleği namına bilinen “sedef hastalığı kakma” sanatı. Osmanlı Dönemi’nde bir nice padişahın çarpışma verdiği konuşma, bugün yalnız birkaç ilde yaşatılmaya çalışılıyor. Kayaç’nın yaptığı sedef hastalığı işlemeli neyler ve özge ürünler, sıkıntılı süresince ve dışında bir nice yere gönderiliyor. Bu mahsulat ara sıra tarihi dizilerde üstelik kullanılıyor.

Sedef Kakma Sanatı karşı bilgi veren Sedef Ustası Mustafa Kaya, ahali sanatlarının tek ahit ölmeyeceğine dikkati çekerek, şu değerlendirmede bulundu: “Arz ilginç ürünümüz canavarlı tüfek dediğimiz ürünümüz ağız ağıza katıksız ürünlerden yapılıyor tor maddesi ceviz ağacı mergup dişler orijinal diş, gözlerde özel taşlardan oluşuyor. İstanbul’dan getiriyoruz göze benzesin diye müşterinin mutlak ilgisini çekiyor isteyenlerin talebine göre yapıyoruz”

“Sedef Hastalığı işçiliğinin 14 aşaması vardır”

35 yılıdır sedef hastalığı kakma işi eden Mustafa Kayaç, “Maharetli öğreticiyim atölyemizde dahi zat işlerimizi yapıyoruz. Sedef işçiliğinin 14 aşaması vardır, bunları fail özel marangozları var tığ onlara götürüyoruz. Ağacı ya koz ya da gürgen olmalı ayrıksı ağaçlar olmuyor. Marangoz bizim istediğimiz ölçüleri verdikten bilahare bize teslim ediyor. Tığ geçmiş çizme işlemini yaptırıyoruz. Ondan sonra telkari işlemine geçiliyor. Tekrardan oyuluyor oyulduktan sonra sedefi yapılıyor. Ondan bilahare yapıştırma işlemi var. Daha sonraları kurutma işlemi var. Hava şartlarına mecbur adına değişe biliyor. Zımpara ile silinme işlemi ondan sonra eskiten tıpkı keyfiyet isnat etmek için kezzap ahzetmek gerekiyor. Kezzaptan sonradan yakma işlemi yapılıyor. İnsanlar bilmiyor boyadığımızı sanıyorlar ama değil, tamamen tabii olması amacıyla erdemli ateşle yakılıyor. Serencam işlem kendisine zımpara ile parlatma işlemine geçmek istiyoruz. Cilamız Dominika yahut Hindistan’dan geliyor” ifadelerini kullandı.

“İşlerimiz bol düşüş yok”

İşin yoğunluğuna merbut kendisine 1 – 2 ay kadar sürebildiğini tabir eden Kayaç, “Elindeki iş olduğu üzere devir sınırı yok. İşin yoğunluğuna göre ant değişiyor. Tıpkısı kutuya tahminî 3-4 ustanın eli değiyor. Bir Tane aracısız çıkmıyor. 4-5 ustanın eli değmesi gerekiyor. Sunma ilginç ürünümüz canavarlı tüfek dediğimiz ürünümüz ağız ağıza doğal ürünlerden yapılıyor. Incelmemiş maddesi ceviz ağacı geçer not dişler özgün diş, gözlerde özel taşlardan oluşuyor. İstanbul’dan getiriyoruz göze benzesin diyerek müşterinin katiyen ilgisini çekiyor isteyenlerin talebine göre yapıyoruz. İşimiz az buçuk sakil halk işçiliği olduğu üzere maliyeti çok kişilerin gelgel gücüne bakarak hususi günlerde Yılbaşında, Öğretmenler Gününde yada Sevgiler Gününde tespih kutuları ahali aynası kabil çeşitlerimiz satılıyor. Ağız Ağıza ahali ürünü olduğu için işlerimiz gür düşüş bulunmayan” dedi.

Sedef kakma ustası Mustafa Kaya, ekibiyle kurduğu atölyede, Osmanlı sarayı sedef hastalığı musahabe tefhim ve motiflerini, anadan görme teknikler kullanarak evlere ve hediyelik eşyalara işliyor. Tarihi mekanda kurduğu Sedef Hastalığı Atölyesi’ndeki ekiple Osmanlı saraylarındaki sedef hastalığı sanatının yanında dönemin; möble ile gündelik ve bezek eşyalarında düz kayran motiflerini klasik yapım tarzlarına sınırlanmış kalarak günümüze taşımaya başlayan Tekaüt, ortaya çıkardığı ürünlerle gelişmemiş zamanda hem Türkiye’den hem üstelik dünyadan sargı görmeye başladı.

Osmanlı’birlikte özellikle sedefkar olduğu aşina 2. Abdülhamit Konak döneminde geniş yararlanma alanına eş olan sedef kakma sanatı yerli ve yabancı turistlerin bağ odağı olmaya devam ediyor. Koz, ardıç ağaçlarının ayrı ayrı ebatlardaki parçaları konusunda açılan yuvalara midye ve istiridye kabuklarından elde edilen sedefin gömme tarafından yapıştırılması olarak anlatım edilen sedef hastalığı kakma sanatına bandaj gelişigüzel sabık aktarılma artıyor.