İl müdür yardımcıları kadrolarına Cumhurbaşkanlığı kararnameleri yahut kanunlara bakarak lacerem nasıp yapılır? Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilen 9 Temmuz 2018 tarihinden evvel, kamu görevlerine yapılacak atamalara ilgili asıllar ve esaslar ile atamaya mezun ümera 2451 az Kanun, 2477 basit Kanun ve kurumların teşkilat kanunlarında düzenlenmekteydi.
2451 çevrilmiş Yasa birlikte değişmeyen yahut hükûmet kararıyla yapılacak atamaları, 2477 dar Kanun 2451 sayılı Yasa kapsamına girmeyen kurumlardaki nasıp usulüne dair hükümleri haviydi. İl müdür muavini kadroları bugün olduğu kabilinden geçmişte birlikte kararnameli tıpkısı görev adına düzenlenmediğinden 657 basit Celal Memurları Kanunu hükümleri çerçevesinde bedel dereceler beyninde veya 68/B maddesi kapsamında merhale yükselmesi yoluyla gurur içinden, çalım dışından yahut açıktan atama yapılabilen kadrolardı.
Kurum kanunlarında yer düz tayin yetkisine Belde ve Şehircilik Bakanlığının teşkilat ve görevleri hakkındaki kapatılan 644 çevrilmiş Kanun Mesabesinde Kararnamenin 34. maddesinde düzlük düz, “2451 az Bakanlıklar ve Sadık Kuruluşlarda Tayin Usulüne İlişkin Kanunun eki cetvellerde sayılanlar dışında küsurat memurların atamaları Nazır marifetiyle yapılır. Vekil bu yetkisini madun kademelere devredebilir.” hükmü örnek kendisine verilebilir. Tıpkı hâkimiyet Mülga Orman ve Su İşleri Bakanlığının, Kapatılan Besin Ekincilik ve Hayvancılık, Mülga Gümrük ve Tecim, Mülga Toyluk ve Spor Bakanlığının kurum KHK’lerinde üstelik kayran almıştır.
Bakanlıklar dışındaki kurumlardan ise; 3289 sayılı Spor Genel Müdürlüğünün kuruluş ve görevlerine ilgili Kanunun mülga 12. maddesinde saha alan, “Atamalar 23/04/1981 dönme ve 2451 çevrilmiş Kanuna bakarak yapılır. Bu Yasa dışında artan 14 basamak kadrolara Icra Vekili, başka hep görevlere ise Umum Müdür yoluyla tayin yapılır. Ancak Icra Vekili ve Umum Müdür bu yetkisini lazım gördüğü zir kademelere devredebilir.” hükmü ile 2828 sınırlanmış Kanunun mülga 17. maddesinde kayran kayran, “Genel Müdür, Genel Müdür yardımcıları ve Bir Numara Ülfet Müşaviri 23/4/1981 günlü 2451 çevrilmiş Yasa hükümlerine göre müşterek kararlar Toplumsal Hizmetler Terbiye Merkezi Başkanı ile Kurumun 14 üncü derecedeki kadrolarına Genel Müdürün teklifi, Başbakanın onayı ile özge kadrolara Umumi Müdürün onayı ile atama yapılır.” hükmü emsal gösterilebilir. Analog hükümler gayrı kamu çalım ve kuruluşlarının yürürlükten kaldırılan organizasyon kanunlarında dahi kayran almıştır.
Anayasanın 104. maddesinde yapılan ayrım sonucunda art kademe amme yöneticilerinin atanması ve görevden alınması Cumhurbaşkanının görevleri beyninde sayılmış, 3 mahdut Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle dahi atamaya ilgilendiren asıllar ve esaslar ile Cumhur Reisi kararı veya onayı ile atanacaklar belirlenmiş, burada sayılmayan grup ve pozisyonlar üzere atamaya mezun amirler belirlenmiştir.
3 az Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 2. maddesinde, Cumhurbas,kanının, atamaya çıkışlı amirlere ilgili yetkileri haiz olduğu, yapışık (I) çevrilmiş cetvelde düzlük kayran takım, hatır ve gorevlere Reisicumhur kararıyla, (II) çevrilmiş cetvelde vadi kayran kadro, pozisyon ve görevlere Cumhur Reisi onayı ile nasıp yapılacağı egemenlik altına münfail, bu cetvellerde sayılmayan kadro, hâlet ve görevlere, ilgili Cumhur Reisi yardımcısı, vekil yahut atamaya yetkili ümera eliyle tayin yapılacağı, Cumhur Reisi yardımcısı ve bakanın bu yetkisini alt kademedeki yöneticilere devredebileceği belirtilmiştir. Bu düzenlemede Cumhur Reisi yardımcısı ve bakanlar dışında atamaya çıkışlı amirlerin ki olduğu konusu belirsiz kalmıştır.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş üzere yürürlüğe konulan 703 basit KHK ile müstacelen hemen kül düzenleme kanunları yürürlükten kaldırılmış, 1 mahdut Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Bakanlıklar, 4 Çevrilmiş Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle bile sadık, ilişik ve ilişkili kuruluşların balaban çoğunluğunun düzenleme yapısı düzenlenmiştir. Ister bakanlıklarla ilgili 1 sınırlanmış, gerekse diğer kamu hava ve kuruluşlarıyla ilgilendiren 4 az Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde tayin yetkisine ilgili düzenleme düzlük almamakta, hoppadak Cumhurbaşkanlığı teşkilatında bağlı sayıda grup yahut fariza amacıyla atamaya çıkışlı amirin ki olduğu belirtilmektedir.
Anayasanın 128. maddesine göre memurlar ve değişik kamu görevlilerinin atanmalarına ait hususların kanunla düzenlenmesi gerekmektedir. 104. maddeyle alay malay düşünüldüğünde Cumhurbaşkanının nasıp yetkisinin elden dip kademe yöneticileriyle mecbur olduğu, özge grup ve pozisyonlara atama yetkisinin kanuncu düzenleme gerektirdiği sonucu çıkmaktadır. 3 dar Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ense aşama yöneticiler dışında kalan ekip ve pozisyonlarla ilgilendiren düzenlemelerinin Anayasaya aykırılığı sorununun Esas Mahkemesince çözümleneceğini düşünüyoruz. Amma mevcut haliyle ülke müdür yardımcısı atama yetkisinin Reisicumhur yardımcısına mı, bakana mı veya bağlı, ilişkin ve ilişkili kurumların en son amirine mi ilişkin olduğu; izin devri olup olmadığı ile geçmişten mevrut teamüller çerçevesinde belirlenecektir.
Uygulamada memleket başöğretmen yardımcıları bakanlar yoluyla kıymet kademeli kadrolar arasından yahut 68/B maddesi kapsamında paye yükselmesi kanalıyla atanmaktadır. Munzam göstergesi 5300’den düşük olduğu için 1 ve 2. merhale ülke müdür yardımcısı kadrosuna atanmak üzere minimum 10 yıl müddet aranmakta, bu sürenin tamamının memuriyette geçmiş olma şartı bulunmamaktadır. Yön mesabesinde hangi sürelerin bu kapsama gireceği kemiksiz anlatım edilmektedir.
İl başöğretmen yardımcılığına atanabilmek amacıyla aranan bu umumi şerait yanında; bakanlıklar ile sınırlanmış, ilgili ve ilişkili kuruluşların nasıp ve ünsüz göçüşmesi yönetmelikleri ile tayin ve görevde yücelme yönetmeliklerine üstelik bakılması gerekmektedir. bahis konusu yönetmelikler ile özel atama şartları getirilebilmektedir. Örneğin Mekân ve Şehircilik Bakanlığı ait yönetmeliğinde yer müdür yardımcısı kadrosuna atanmak üzere “üniversitelerin mühendislik, mimarlık ile şehir ve kesim planlama bölümlerinden evet de öğrenim süresi arz birkaç dört yıl olup bu bölümlere denkliği Yükseköğretim Kurulunca akseptans edilen ayrıksı fakülte yahut yüksekokulların ilişik bölümlerinden artmak,” şartını getirmiştir.
Sonuç kendisine, ülke müdür muavini kadrosuna atamada;
– Tayin yetkisinin Bakana ilgili olduğu,
– 1. kademeli bir kadroda bulunulması yahut 68/B maddesinde tamlanan asgari 10 yıl çalışma şartına erbap olunması gerektiği,
– İlgili kurumun atama ve göçüşme yönetmeliği yahut nasıp ve görevde itila yönetmeliklerine bakılarak özel şerait getirilmiş ise bu koşulları içki içmek gerektiği,
değerlendirilmektedir.
