Özellikle sabık yıldan itibaren başlayan göz kiralarındaki çoğalma eş sahiplerinin başına bela oldu. Yüksek bedelle fahiş zam eden ocak sahipleri kiraları alamıyor. Değerinin üzerinde fiyatla kiralanan bölük ve dükkanlar periyodik kendisine nema sağlayamayabilir.
Pandemiden sonraları sunu sıkıntısının etkisiyle kiralık ocak nail olmak zorlaşmıştı. Vahi hazırdaki kiralanan konutlarda da kontrat restorasyon döneminde sülale sahipleriyle kiracılar karşı karşıya gelmişti. Birçok karı sahibi enflasyonun on iki maaş ortalamasına göre belirlenen oranların çokça üzerinde çoğalma yapmıştı. Gelinen noktada göz piyasasında kira krizi derinleşti. Son aylarda alelhusus yabancıya kiralanan konutlarda kira tahsilatları yapılamaz duruma geldi.
Seksiyon temsilcilerinden alınan bilgilere bakarak sülale sahipleri yargıya müracaat etmek de buldu ancak buradaki etki olayı bambaşka aynı boyuta taşıdı. Yabancı tabiiyetli kiracılar karşı, icar ödemeyerek ülkelerine dönmeleri halinde, ecnebi ülkede Türkiye’deki yargı süreci arkası sıra tıpkı da tenfiz denilen yasal sürecin işletilmesi gerekiyor. Bu munzam süreç ise; ülkeden ülkeye değişmekle arz birkaç biraz yıl sürebiliyor. Konunun yurt piyasası ve türel boyutu ele alındı.
Özelmacıklı: “Faziletli kiraların tahsilatında geçmiş iki aydan sonra teessürat yaşanabiliyor”
Konuya ilgili açıklamalarda mevcut Altın Yurt Genel Müdürü Mustafa Melik Özelmacıklı, “Taşınmazlar piyasasında en tarafındaki durgunluk bitmeme ediyor. Sonuç dönemde inşaat maliyetlerindeki artışlar yeni taşınmazlar inşaatında istenen seviyelere ulaştıramıyor. Yaz mevsiminin gelmesiyle evlenecek çiftler arttı, kiralık dairelerin bulunması bu sebepten etraf daha bile zorlaştı. Bu genişlik fiyatları henüz üstelik artırmaya bitmeme ediyor. Kiralık dairelerde kalan fiyatlar, kiraların ödenmeme riskini birlikte yanında getiriyor. Güzeşte yıla bakarak 3-4 tekmil kalan icar bedelleri nedeniyle daireye istenen erdemli kiralar önceden müstecir aracılığıyla ödenebiliyor ancak elan sonraları tahsilatta sıkıntılar yaşanabiliyor” dedi.
“Kiracılar ile dünyalık sahipleri beyninde depozitodan kaynaklı anlaşmazlıklar yaşanıyor”
Icar artışlarının yüzdelik 25 oranında sabitlendiğini hatırlatan Özelmacıklı, kiracılar ile servet sahipleri arasında depozito kaynaklı sorunlar yaşanmaya başladığını belirterek, “Bu buut piyasada dengesizliğe nöbet açtı. Elan aşkın artma fethetmek talip dünyalık sahipleri bile var. Bu artışı kabul etme niyetinde olan kiracılar da var. Bu müphemiyet kiracılarla ilişkin değişik çözümleme davalarını beraberinde getirdi. Serencam dönemde evden sâdır kiracılar ile para sahipleri ortada depozitodan kaynaklı anlaşmazlıklar yaşanıyor” ifadelerini kullandı.
“Alay sürecinde durgunlaşan yurt piyasası küçümseme sonrası cümbüş kazandı”
Türkiye’nin birçok bölgesinde taşınmazlar piyasasında hareketliliğin başladığını belirten Özelmacıklı, sözlerine şöyle bitmeme etti: “Gerek görevli tayinleri zımnında gerekse da yaz mevsiminin gelmesiyle şehir değişikliklerinin artmasıyla gayrimenkullerde canlılık hızlandı. Bayram sürecinde durgunlaşan yurt piyasası kortej sonrası zindelik kazandı diyebiliriz.”
“Başkaları rayicinin üzerinden tıpkısı ücretle kiraladıkları dairelerin ödemesini yapmamaya başlıyor”
Yüksek kira bedellerinde yabancıların damarı bozuk etkisi olduğunun altını çizen Özelmacıklı, “Özellikle eşyalı hale getirilen ve kiraya sunulan daireler, o bölgenin ortalık rayicindeki dengeleri değiştiriyor. Söz Gelişi gelişigüzel hangi bire bir vatandaş 3 bin liraya maaş kirası olan tıpkısı dairede oturuyorsa, ihtimal o sülale eşyalı kuzuluk getirilip 10 bin liraya yabancıya elan güdük mütemadi verilebiliyor. İster istemez o bölgedeki piyasayı emsaller zımnında etkiliyor. Daireleri eşyalı ağıl getirip elan yüksek fiyata kiralık adına vermeyi bekleyenler nedeniyle üstelik bu yol ağyar henüz sonra kiraladıkları dairelerin ücretini ödeyememeye başlıyor. Sülale sahiplerinin müstecir seçimi üzerine haddinden fazla henüz tetik davranmaları gerekiyor. Faziletli fiyata kiraya vereyim diye düşünmemeleri gerekiyor. Kiracının kira bedelini uyumlu ödeyip ödemeyeceğini dünyalık sahibinin düşünmesi gerekiyor” şeklinde konuştu.
Dayanabilen: “Servet sahipleri ilgi etmeliler”
Konunun hukuki boyutunu aydınlatan Dr. Avukat Imge Pek, serencam zamanlarda hem sülale sahibinin hem üstelik kiracıların problemlerinin arttığını belirterek, “Kira bedellerinde anlaşmazlıklar de yaşanabiliyor. Genelde mal sahipleri rayiçlerin elan faziletli olduğunu argüman ederek, henüz erdemli kira bedeli talebinde bulunuyor. Kiracılar ise mevcut kiralarını ödemede zorlanıyorlar yahut ödemede aksaklıklar yaşanabiliyor. Tıpkısı yabancının rayici 5 bin lira olan tıpkısı göz için 10 bin teklik kira ödemeyi kabul etmesi halinde servet sahibi bu ücreti değme ay tezyifkâr alıp alamayacağını kendisine sorması gerekiyor. Para sahiplerinin bu konuda tetik olmalılar” diye niteleyerek konuştu.
“Yabancıya kiralamada Türk kefil araç ve yabancılarla icar ilişkilerinde arabuluculuk cüret oluşturur”
Mukavemetli, “Örneğin 5 bin lira bedeli olan bir konutu eller tarafından 10 bin liraya kiralandığını varsayalım ve ikinci aydan sonradan ödenmemeye başladığını düşünelim. Icar sözleşmesine göre hukuki işlemin başlatılması gerekiyor. Bu süreci Türkiye’de boşaltmak gerekiyor. Fakat yabancı Türkiye’üstelik değilse, bu halde yabancı kiracının ülkesinde sevgili açarsanız sunma birkaç kira büyüklüğünde hukuki maliyete katlanmış olursunuz. Yabancının öz ülkesine gidip türel bir muamele yapmanız olası maliyetler dolayısıyla gerçekte metin kabil birlikte değil. Bu konuda icar sözleşmesinde Türk hukukunun ve ili belirterek Türk Mahkemelerinin çıkışlı olduğunu anahtar etmeniz gerekiyor. Buna karşın alacağınızı alamıyorsanız, sözleşmede Türk bire bir kefilin düz alması daha güvenli aynı tercih evet. Arabuluculuk da farklı bir yararlanma ile, yabancılarla emniyetli kiracılık ilişkisi bina etmek amacıyla uygulanabilecek emin yöntemler arasında vadi alıyor. Kira sözleşmesine katma olarak benzeri arabuluculuk sözleşmesi yapılabilirse, buradan mülhak aynı güvence sağlanabilir” dedi.
Dünyalık sahiplerinin rayicinin üzerinde benzeri bedelle konutlarını kiraya vermemelerinin gerektiğini belirten Sağlam, “Bu aşamada kefillik aranabilir ve kira kontratı tarihinden sonraları alınmış olmakla tahliye taahhüdü alınabilir. Icar sözleşmelerinin dimdik bir şekilde düzenlenmesi gerekir. Kullanılmamış yasa sistemimize bakarak kesim hazırlanması önem bildirme ediyor. Örneğin, şekli şartlara münasebetsiz çürük ayrımsız kefillik alınması, kefaletin namevcut oluşu anlamına gelebilir. Icar sözleşmeleri yapılmadan türel destek alınması aile sahiplerinin yararına olacaktır” ifadelerini kullandı.
“Arabuluculuk anlaşması ecnebi kiracınızdan kiranızı elan güvende tahsile imkan verir”
Mavera yandan Zorlu, Singapur sözleşmesi kapsamında aylık temas bedelle kiralanan ticari emlakların ücretinin ödeneceği arabuluculuk sözleşmesinde belirtilmesi durumunda, arabuluculuk anlaşmasının yabancının ülkesinde de Singapur sözleşmesi uyarınca yürütüm edilebilir ayrımsız ağıl gelebileceğini söyledi. Güçlü, Singapur Anlaşması kapsamında icar sözleşmelerine ilişik olarak yapılacak arabuluculuk anlaşmasıyla hayat dolu tıpkı güvence sağlanabileceğinin altını çizdi. Kavi, “Hele ülkemizde işlek yabancı insanların mehabetli bir kısmının Singapur sözleşmesi kapsamında olan İran, Rusya, Şimendifer, Suudi Arabistan, İran, Çin üzere ülkelerden olduğu dikkate alındığında dükkan, ofis, üretimevi, antrepo kabilinden ticari kalifiye kiralamalarda, Singapur sözleşmesi mahkemelerde detaylı müddet yargıyla meşgul olma durumuna engel olacaktır. kira kontratı imzası simultane icar sözleşmesine munzam namına Adalet Bakanlığı lisanslı Türk bire bir arabulucu nezdinde oluşturulacak aynı arabuluculuk anlaşması tahsilat riskini azaltacaktır. Arabuluculuk anlaşması maaş ifa mutabakatının belgelendiği hareketli bire bir hukuki yöntem kendisine dikkate alınmalı ve tercih edilmelidir” dedi.
