Yükseköğretim kurumlarında vazifeli tedrisat görevlilerinin diyar dışında doktora yapmalarının yasal boyutu nedir ?
Bu yazımızda, üniversitelerde kadrolu adına fariza özne ve artık ayrımlı statülerde atanan tedris görevlilerinin doktora eğitimlerine cevaz verilmesi hususu ile ilgilendiren üniversitelerde farklı uygulamalar halen devam ettiğinden konu üzerine bilcümle yönleriyle bilgilendirmede bulunacağız.
Bildiğiniz amacıyla, yükseköğretim kurumlarında talim görevlileri 2547 dar Yükseköğretim Kanununun 31 inci maddesinde tanımlanmıştır.
söz konusu maddede; “Tedrisat görevlileri; üniversitelerde ve sınırlı birimlerinde bu Yasa gereğince atanmış akademisyen bulunmayan dersler yahut rastgele dersin özel bilgi ve eksperlik talip konularının yetişek-öğretim ve uygulamaları amacıyla, kişi eksperlik alanlarındaki mesai ve eserleri ile tanınmış kişiler, sürekli veya öğüt saati ücreti ile görevlendirilebilirler. Tedris görevlileri, ilişik dalavere kurullarının görüşleri alınarak fakültelerde dekanların, rektörlüğe sınırlı bölümlerde kesim başkanlarının önerileri üzerine ve rektörün onayı ile öğretim üyesi, tedrisat organ yardımcısı ve öğretim görevlisi kadrolarına atanabilirler yahut takım şartı aranmaksızın ibret saati ücreti veya kontratlı adına istihdam edilebilirler. öğretim üyesi kadrolarına tedrisat görevlileri yer haddinden fazla iki yıl müddet ile atanabilirler; bu süre böylelikle nehiy ettikleri kadroya başvuran akademisyen bulunmadığı ve görevlerine devamda avantaj görüldüğü takdirde bire bir usulle yeniden atanabilirler. Atanma süresi böylece görevleri kendinden sona erer. Bunların yeniden atanmaları mümkündür. Bu takdirde önce nasıp usulü uygulanır. Konservatuvarlar ile patika yüksekokullarına gerektiğinde daim adına öğretim görevlisi atanabilir.” şeklinde tabir edilmiştir.
Özge taraftan, bire bir kanunun 36 ncı maddesinde; “Tedris elemanları, üniversitede sabah akşam statüde fariza yapar. Öğretim elemanının görevi ile angajmanlı adına verdiği hizmetin karşılığında telif ücreti adıyla bire bir fiyat öğrenim etmesi halinde 58 inci husus hükümleri uygulanır. akademisyen, kadrosunun bulunduğu yükseköğretim birimi ile bağlı olmaksızın ve gerekseme bulunması halinde işyar olduğu yükseköğretim kurumunda haftada minimum on saat ders vermekle yükümlüdür. öğretim yardımcısı ise haftada minimum on iki saat öğüt vermekle yükümlüdür. Fakat yükseköğretim kurumlarının kılgılı birimlerinde fariza yapacak olan tedris görevlileri amacıyla öğüt yükü aranmaz ve bunlara öğüt ücreti ödenmez.” hükmü bulunmaktadır.
Öte yandan, 25 Ev 2019 günlü haberimizde de dile getirdiğimiz amacıyla 2018 yılı içerisinde yapılan yasal düzenlemeler sonucunda Öğretim Yardımcısı kadrolarında “Ibret Veren” ve “Kullanışlı Ünite” şeklinde iki farklı heykel meydana mevrut olup, bunlardan ibret verenlerin haftalık ders yüklerinin 12 saatten bir iki olamayacağı buyruk altına münfail iken, Öğretim Görevlisi (Kılgılı Birim) namına atananların ise zorunlu öğüt yükleri bulunmamaktadır.
Halihazırda yükseköğretim kurumlarında mütenevvi gerekçelerle gelişigüzel hangi statüde atanmış olursa olsun talim görevlilerinin doktora yapmalarına cevaz verilmediği, ara sıra üniversitelerde ise gelişmemiş devamlı izin-görevlendirmeler verilerek lisansüstü eğitime imkan tanındığı, bazılarında ise cevaz-görevlendirme onayı alınmadan muamele üretim edildiği bilinmektedir.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı aracılığıyla haddinden fazla bozuk yıllarda verilen ayrı cinsten görüşlerde, Talim Görevlilerinin toprak dışında doktora yapmaları banko istenmezken, devir içerisinde bu konuda verilen görüşlerde eğitim bilimi-tedrisat hizmeti aksatılmaması kaydıyla öğretim görevlilerinin devlet dışında doktora yapmalarının engellenmemesi istenmiştir.
Hepimizin dahi bildiği gibi Anayasamızın 42 inci maddesine bakarak, kimse, eğitim ve tahsil hakkından yoksun bırakılamaz. Fakat, bir personel rejimine sınırlanmış adına fariza ödeme eden amme çalışanlarının sunu rüçhan sorumluluğu verdiği kamu hizmeti olduğu kuşkusuzdur.
Düpedüz, Temel Mahkemesinin 2012/1334 sayılı kararında; “Temel’birlikte düzlük düzlük terbiye ve öğrenim hakkı, amme otoritelerine bireyin eğitim ve tahsil almasını engellememe negatif ödevini yüklemekle gelişigüzel Temel’bile öngörülen ilköğrenim dışında devletin mecmu bireylere terbiye ve öğrenim sağlaması şeklinde artı bir vecibe yüklememektedir. Devletin alelhusus lisansüstü terbiye almak isteyen herkese bunu terazi şeklinde fazlalık benzeri ödevi bulunmamaktadır. Bu çerçevede amme kurumlarının rastgele personeline erdemli lisans ya üstelik doktora eğitimi üzere ücretli cevaz ödeme yükümlülüğü yoktur.” ifadesiyle kamu kurumlarının personeline lisansüstü eğitim amacıyla müsaade ödeme konusunda takdir yetkisi olduğuna özen çekilmiştir.
Yukarıda açıklama edilen tamam hususlar alay malay değerlendirildiğinde;
1- Ibret atfetmek amacıyla atanmış öğretim görevlilerinin el dışındaki aynı apayrı üniversitede lisansüstü terbiye kazanmaları halinde haftalık ibret yükünü yedirmek ve öncelikle terbiye tedrisat hizmetini aksatmamak kaydıyla doktora yapmalarının engellenmemesi gerektiği,
2- öğretim yardımcısı kadrolarına atanmış fakat uygulamalı birimlerde görev yapanların ise haftalık himmet saatine sadık olarak çalıştıkları düşünüldüğünde doktora yapmalarının fiilen tür olmadığı, bu kişilerin ancak yasal izinlerini (almanak, kulp vb.) kısaltmak suretiyle doktora eğitimlerini toprak dışında sürdürebilecekleri,
3- Ders veren/uygulamalı birim tedris görevlilerinden yönetimsel görevi bulunanların (yüksekokul müdürü, bölüm başkanı, eş güdümcü vb.) doktora eğitimlerine bitmeme edebilmeleri için görevleri başında olmadıkları günlerde kesinkes yasalı izin veya görevli olma durumuna tutkun namına çalıştıkları yönetim eliyle uygun görülmüş icra vekili bırakmalarını, aksi hâlde şikayete bahis olması halinde sıkı işlemlerine maruz kalabilecekleri,
4- Serencam yerine gelişen teknolojiye sınırlanmış namına özellikle öğüt döneminden sonra laboratuvar ve uygulama ihtiyacı olmayan alanlarda doktora acele sürecinin alarga yönetilebileceği düşünüldüğünde, olabilir olduğu sürece akademisyen kadrolarının araştırı görevlilerinden bilahare sunma esas kaynağı olan tedris görevlilerine (öğüt veren) hizmetlerini aksatmamak şartıyla müsaade verilmesinin uygun olacağı,
Kuvve edilmektedir.
Çetince Doğruca KAPLAN
